59. equidem existimo nullum tempus esse frequentioris populi
quam illud gladiatorium, neque contionis ullius neque vero
ullorum comitiorum. haec igitur innumerabilis hominum
multitudo, haec populi Romani tanta significatio sine ulla
varietate universi, cum illis ipsis diebus de me actum iri
putaretur, quid declaravit nisi optimorum civium salutem et
dignitatem populo Romano caram esse universo?
[126]
at vero
ille praetor, qui1 de me non patris, avi, proavi, maiorum
denique suorum omnium, sed Graeculorum instituto contionem
interrogare solebat, 'velletne me redire,' et, cum erat
reclamatum semivivis mercennariorum vocibus, populum
Romanum negare dicebat, is, cum cotidie gladiatores spectaret,
numquam est conspectus cum veniret. emergebat
subito, cum sub tabulas2 subrepserat, ut
“mate/r, te appello
” dicturus videretur; itaque illa via latebrosior3, qua spectatum ille veniebat, Appia iam vocabatur; qui tamen quoquo tempore conspectus erat, non modo gladiatores sed equi ipsi gladiatorum repentinis sibilis extimescebant. [127] videtisne igitur quantum intersit4 inter populum Romanum et contionem? dominos contionum omni odio populi notari, quibus autem consistere in operarum contionibus non liceat, eos omni populi Romani significatione decorari? tu mihi etiam M. Atilium Regulum commemoras, qui redire ipse Carthaginem sua voluntate ad supplicium quam sine iis5 captivis a quibus6 ad senatum missus erat Romae manere maluerit, et mihi negas optandum reditum fuisse per familias comparatas et homines armatos?
” dicturus videretur; itaque illa via latebrosior3, qua spectatum ille veniebat, Appia iam vocabatur; qui tamen quoquo tempore conspectus erat, non modo gladiatores sed equi ipsi gladiatorum repentinis sibilis extimescebant. [127] videtisne igitur quantum intersit4 inter populum Romanum et contionem? dominos contionum omni odio populi notari, quibus autem consistere in operarum contionibus non liceat, eos omni populi Romani significatione decorari? tu mihi etiam M. Atilium Regulum commemoras, qui redire ipse Carthaginem sua voluntate ad supplicium quam sine iis5 captivis a quibus6 ad senatum missus erat Romae manere maluerit, et mihi negas optandum reditum fuisse per familias comparatas et homines armatos?