19.
[42]
haec ergo cum viderem,—neque enim erant occulta,—senatum,
sine quo civitas stare non posset, omnino de civitate
esse sublatum; consules, qui duces publici consili esse deberent,
perfecisse ut per ipsos publicum consilium funditus
tolleretur; eos qui plurimum possent opponi omnibus contionibus
falso, sed formidolose tamen, auctores ad perniciem
meam; contiones haberi cotidie contra me; vocem pro me
ac pro re publica neminem mittere; intenta signa legionum
existimari cervicibus ac bonis1 vestris falso, sed putari tamen;
coniuratorum copias veteres et effusam illam ac superatam2
Catilinae importunam manum novo duce et insperata commutatione
rerum esse renovatam:—haec cum viderem, quid
agerem, iudices?
[43]
scio enim tum non mihi vestrum studium,
sed meum prope3 vestro defuisse. contenderem contra tribunum
plebis privatus armis? vicissent improbos boni,
fortes inertis; interfectus esset is qui hac una medicina sola
potuit a rei publicae peste depelli. quid deinde? quis reliqua
praestaret4? cui5 denique erat dubium quin ille sanguis
tribunicius, nullo praesertim publico consilio profusus,
consules ultores et defensores esset habiturus? cum quidam6
in contione dixisset aut mihi semel pereundum aut bis esse
vincendum. quid erat bis vincere? id profecto, ut, si7 cum
amentissimo tribuno plebis decertassem, cum consulibus
ceterisque eius ultoribus dimicarem.
[44]
ego vero, vel si8 pereundum
fuisset ac non accipienda plaga mihi sanabilis, illi
mortifera qui imposuisset9, semel perire tamen, iudices, maluissem
quam bis vincere; erat enim illa altera eius modi
contentio ut neque victi neque victores rem publicam tenere
possemus. quid, si in prima contentione vi tribunicia victus
in foro cum multis bonis viris concidissem? senatum consules,
credo, vocassent, quem totum de civitate delerant; ad
arma vocassent10, qui ne vestitu quidem defendi rem publicam
sissent; a tribuno plebis post interitum11 dissedissent, qui
eandem horam meae pestis et suorum praemiorum esse
voluissent.
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
1 ac bonis om. Schol.
2 superatam codd.: dissupatam Orelli (de Leg. Agr. ii, §89)
3 me prope Fleckeisen
4 quis reliqua praestaret Gulielmius: quis reliqua irae staret P rell. (quis reliquiarum restaret in P man. rec.): quid reliqui restaret k
5 Cui Gulielmius: quod (ex quoi) P: quid P2 rell.
6 quidam Schol.: quid P rell.: quidem in P man. rec.
7 si hic add. Halm, ante decertassem Wesenberg
8 vel si Madv.: veni codd.
9 qui imposuisset Halm: que inpos. P (corr. man. rec. quam)
10 vocassent Ern. (et del. vocassent l. 6 Weidner): vocarent codd.: cf. victi essent ... superessent §47
11 interitum meum ed. Ascens. 1531
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark. Albert Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1909. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.