16.
[36]
exponam enim hodierno die, iudices, omnem rationem
facti et consili mei, neque huic vestro tanto studio audiendi
nec vero huic tantae multitudini, quanta mea memoria numquam
ullo in iudicio fuit, deero. nam si ego in causa tam
bona, tanto studio senatus, consensu tam incredibili bonorum
omnium, tam parato populo1, tota denique Italia ad omnem
contentionem expedita, cessi tribuni plebis, despicatissimi
hominis, furori, contemptissimorum consulum levitatem
audaciamque pertimui, nimium me2 timidum, nullius animi,
nullius consili fuisse confiteor.
[37]
quid enim simile fuit in
Q. Metello? cuius causam etsi omnes boni probabant, tamen
neque senatus publice neque ullus ordo proprie neque suis
decretis Italia cuncta susceperat. ad suam enim quandam
magis ille gloriam quam ad perspicuam salutem rei publicae
respiciens rem gesserat3, cum unus in legem per vim latam
iurare noluerat: denique videbatur ea condicione tam fortis
fuisse ut cum patriae caritate constantiae gloriam commutaret.
erat autem res ei cum exercitu C. Mari4 invicto,
habebat inimicum C. Marium, conservatorem patriae, sextum
iam illum consulatum gerentem; res erat cum L. Saturnino,
iterum tribuno plebis, vigilante homine, et in causa populari
si non moderate at certe populariter abstinenterque5 versato.
cessit, ne aut victus a fortibus viris cum dedecore caderet,
aut victor multis et fortibus civibus rem publicam orbaret.
meam causam senatus palam,
[38]
equester ordo acerrime, cuncta
Italia publice, omnes boni proprie6 enixeque susceperant.
eas res gesseram quarum non unus auctor sed dux omnium
voluntatis fuissem, quaeque non modo ad singularem meam
gloriam sed ad communem salutem omnium civium et prope
gentium pertinerent; ea7 condicione gesseram ut meum
factum semper omnes praestare tuerique deberent.
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
1 populo suppl. Momms., equestri ordine Kayser
2 nimium a me P, corr. B
3 respiciens rem gesserat scripsi (§38): sumpserat codd. (cf. Planc. §88, Clark): spiritus sumpserat Koch: spectarat Naugerius (1), et man. rec. in P: tum (eo tempore?) spectarat Madv.: respexerat Halm: suspexerat Jacob (Cl. Qu. iii 269)
4 C. Mari del. Paul
5 abstinenterque a isti neterque PBς (at iste ne tergi G) = APSTINĒTERQVE
6 proprie propere Kraffert
7 et ea coni. Kayser
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark. Albert Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1909. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.