9. denique, Quirites, quoniam me quattuor omnino hominum
genera violarunt, unum eorum qui odio rei publicae, quod
eam ipsis invitis1 conservaram, inimicissimi mihi fuerunt,
alterum, qui per simulationem amicitiae nefarie me2 prodiderunt,
tertium, qui cum propter inertiam suam eadem adsequi
non possent, inviderunt laudi et dignitati meae, quartum,
qui cum custodes rei publicae esse deberent3, salutem meam,
statum civitatis, dignitatem eius imperi quod erat penes ipsos
vendiderunt: sic ulciscar facinora singula4, quem ad modum
a quibusque sum provocatus, malos civis rem publicam bene
gerendo5, perfidos amicos nihil credendo atque omnia cavendo,
invidos virtuti et gloriae serviendo, mercatores provinciarum
revocando domum atque ab iis6 provinciarum
rationem repetendo7.
[22]
quamquam mihi, Quirites8, maiori9 curae
est quem ad modum vobis, qui de me estis optime meriti,
gratiam referam quam quem ad modum inimicorum iniurias
crudelitatemque persequar. etenim ulciscendae iniuriae facilior
ratio est quam benefici remunerandi, propterea quod
superiorem esse contra improbos minus est negoti quam bonis
exaequari. tum etiam ne tam necessarium quidem est male
meritis quam optime meritis referre quod debeas.
[23]
odium
vel precibus mitigari potest vel temporibus rei publicae communique
utilitate deponi vel difficultate ulciscendi contineri10
vel vetustate sedari; bene meritos ne11 colas, nec exorari fas
est, neque id rei publicae remittere12 utique13 necesse est; neque
est excusatio difficultatis, neque aequum est tempore et die
memoriam benefici definire. postremo qui in ulciscendo
remissior fuit, in eo consilium aperte laudatur14; at gravissime
vituperatur qui in tantis beneficiis quanta vos in me contulistis
remunerandis est tardior, neque solum ingratus, quod
ipsum grave est, verum etiam impius appelletur necesse est.
atque in officio persolvendo dissimilis est ratio pecuniae
debitae15, propterea quod pecuniam qui retinet non dissolvit16,
qui reddidit non habet: gratiam et qui rettulit habet, et qui
habet dissolvit.
This text is part of:
Search the Perseus Catalog for:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
1 invitis bk: convitis P1: convictis corr. P et rell.
2 me Hcs all.: om. P et pler.
3 deberent Ernesti: debuerunt codd.: debuerint Heumann (cf. careremus § 5; valeret § 10)
4 facinora singula codd. praeter PBςt (facinorum singula): facinora eorum singula Halm, qui et facinora singulorum coni.: (sc. generum) facinora Muell.
5 gerendo bςg, et mg. ς: regendo rell. (de Dom. § 1)
6 iis k: his rell.
7 ratione repetenda P1 all. (expetenda εe）
8 Quirites Halm: quin (i. e. quir.) P all.: quam Gεe: om. Hbcs
10 contineri scripsi, Garat. secutus (cf. § 1): distineri?: teneri codd.
11 ne Lg. 25, Kays., ante bene Halm: quin Hςs: om. P et codd. pler.: ut bene mer. Jeep
12 remittere Garat.: repetere codd.
13 utique Lamb., Halm: utrūcumque P corr. utrumque et sic rell.: (rependere) verum neque Jeep
14 in eo consilium aperte laudatur scripsi (de Dom. § 2): in eorum (meorum εe) apperte (P1: aperte corr. P et ita rell. utitur codd. praeter bς Harl. 2681 (mox aperte laudatur) : in eo suo iure aperte utitur Momms., Halm: in ea re venia certe utitur Koch: non fere reprehenditur Madv.
15 Atque ... habet dissolvit om. k all.: cf. pro Plancio § 68; Off. ii, § 69 et pecuniae debitae k: et pecunia debita P et codd. pler.
16 qui reddidit ... dissolvit ad imam paginam add. P2
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark. Albert Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1909. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.