Hymnus in honorem Beatissimorum Martyrum Fructuosi Episcopi Ecclesiae Tarraconensis, et Augurii et Eulogii Diaconorum.
Felix Tarraco, Fructuose, vestris
attollit caput ignibus coruscum
Levitis geminis procul relucens. [p. 204]
Hispanos Deus aspicit benignus,
5arcem quandoquidem potens Hiberam
trino martyre Trinitas coronat.
ardens Augurius capessit aethram,
nec non Eulogius simul supernum 1
Christi lucidus ad sedile tendit.
10dux et praevius et magister illis
ad tantum decus ex episcopali
clarus nomine Fructuosus ibat,
accitus quia praesidis repente
iussu venerat ad forum sacerdos
15Levitis comitantibus duobus.
inde ad carceream viros catenam
pastus sanguine carnifex trahebat;
gaudet currere Fructuosus ultro.
ac, ne quis socios timor feriret,
20praeceptor vehemens eundo firmat
incenditque fidem calore Christi.
‘mecum state, viri. vocat cruentus
ad poenam coluber Dei ministros;
ne mors terreat; est parata palma.
25carcer Christicolis gradus coronae est,
carcer provehit ad superna caeli,
carcer conciliat Deum beatis.’
his dictis adeunt specum reorum,
exercent ibi mysticum lavacrum,
30et purgamen aquae stupent tenebrae.
sex hic continuis latent diebus,
tandem stant trucis ad tribunal hostis:
fratres tergeminos tremunt catastae.
iudex Aemilianus inminebat
35atrox, turbidus, insolens, profanus;
aras daemonicas coli iubebat.
‘tu, qui doctor,’ ait, ‘seris novellum [p. 206]
commenti genus, ut leves puellae
lucos destituant, Iovem relinquant,
40damnes, si sapias, anile dogma.
iussum est Caesaris ore Gallieni,
quod princeps colit, ut colamus omnes.’
haec fanti placidus refert sacerdos:
‘aeternum colo principem dierum,
45factorem dominumque Gallieni,
et Christum Patre prosatum perenni,
cuius sum famulus gregisque pastor.’
subridens ait ille: ‘iam fuisti.’
nec differt furor aut refrenat iram,
50saevis destinat ignibus cremandos.
exultant prohibentque flere vulgum.
quosdam de populo videt sacerdos
libandum sibi poculum offerentes:
‘ieiunamus,’ ait; ‘recuso potum:
55nondum nona diem resignat hora;
numquam eonviolabo ius dicatum,
nec mors ipsa meum sacrum resolvet.
sic Christus sitiens crucis sub hora
oblatum sibi poculum recusans
60nec libare volens sitim peregit.’
intrant interea locum rotunda
conclusum cavea, madens ferarum
multo sanguine quem furor frequentat,
cum spectacula perstrepunt cruenta
65ac vilis gladiator ense duro
percussus cadit et fremit voluptas.
hic flammante pyra niger minister [p. 208]
ardens supplicium parare iussus
construxit facibus rogum supremis,
70qui, dum corpora concremanda 1 solvit,
ferventes animas amore lucis
fracto carceris expediret antro.
certant officiis pii sodales:
plantis calciamenta dissolutis
75pronus detrahere studebat unus,
sed sanctus vetat ora Fructuosus
inclinata premi: ‘facessite,’ inquit,
‘nec nostram gravet obsequella mortem.
atquin ipse meos pedes resolvam,
80ne vestigia praepedita vinclis
tardis gressibus inruant in ignem.
cur lamenta rigant genas madentes?
cur vestri memor ut fiam rogatis?
cunctis pro populis rogabo Christum.’
85vix haec ediderat, relaxat ipse
indumenta pedum, velut Moyses
quondam fecerat ad rubum propinquans.
non calcare sacram cremationem
aut adstare Deo prius licebat
90quam vestigia pura Agerentur.
stabat calce mera: resultat ecce
caelo spiritus et serit loquellam,
quae cunctos tremefecit audientes:
‘non est, credite, poena quam videtis,
95quae puncto tenui citata transit,
nec vitam rapit illa, sed reformat.
felices animae, quibus per ignem
celsa scandere contigit Tonantis,
quas olim fugiet perennis ignis.’
100haec inter rapidis focos crepantes
intrant passibus et minantur ipsis [p. 210]
flammarum trepidantibus caminis.
nexus denique, qui manus retrorsus
in tergum revocaverant revinctas,
105intacta cute decidunt adusti.
non ausa est cohibere poena palmas
in morem crucis ad Patrem levandas;
solvit bracchia, quae Deum precentur.
priscorum specimen trium putares,
110quos olim Babylonicum per ignem
cantantes stupuit tremens tyrannus.
illis sed pia flamma tunc pepercit
nondum tempore passionis apto,
nec mortis decus inchoante Christo.
115hos cum defugeret vaporus ardor,
orant ut celer ignis advolaret
et finem daret anxiis periclis.
exorata suos obire tandem
maiestas famulos iubet caducis
120missos corporibus sibique reddi.
vidit praesidis ex domo satelles
caelum martyribus patere apertum
insignesque viros per astra ferri.
quin et filiolae monens erili
125ostendit sceleris notam paterni,
caelo vivere quos forum peremit.
haec tum virginitas palam videre
per sudum meruit parente caeco,
ut crimen domini domus timeret.
130tum de corporibus sacris favillae
et perfusa mero leguntur ossa, [p. 212]
quae raptim sibi quisque vindicabat.
fratrum tantus amor domum referre
sanctorum cinerum dicata dona
135aut gestare sinu fidele pignus.
sed ne reliquias resuscitandas
et mox cum domino simul futuras
discretis loca dividant sepulcris,
cernuntur niveis stolis amicti,
140mandant restitui cavoque claudi
mixtim marmore pulverem sacrandum.
o triplex honor, o triforme culmen,
quo nostrae caput excitatur urbis,
cunctis urbibus eminens Hiberis!
145exultare tribus libet patronis,
quorum praesidio fovemur omnes
terrarum populi Pyrenearum.
circumstet chorus ex utroque sexu;
heros, virgo, puer, senex, anulla,
150vestrum psallite rite Fructuosum.
laudans Augurium resultet hymnus
mixtis Eulogium modis coaequans;
reddamus paribus pares camenas.
hinc aurata sonent in arce tecta,
155blandum litoris extet inde murmur,
et carmen freta feriata pangant.
olim tempus erit ruente mundo,
cum te, Tarraco, Fructuosus acri
solvet supplicio tegens ab igni.
160fors dignabitur et meis medellam
tormentis dare prosperante Christo,
dulces hendecasyllabos revolvens. [p. 214]
