Φωκίωνος τοῦ Ἀθηναίου
Φωκίων ὁ Ἀθηναῖος ὑπ᾽ οὐδενὸς οὔτε γελῶν ὤφθη οὔτε δακρύων.
ἐκκλησίας δὲ γενομένης πρὸς τὸν εἰπόντα, ‘σκεπτομένῳ, ὦ Φωκίων, ἔοικας,’ ‘ὀρθῶς,’ ἔφη, ‘τοπάζεις: σκέπτομαι γάρ εἴ τι δύναμαι περιελεῖν ὧν μέλλω λέγειν πρὸς Ἀθηναίους.’
μαντείας δὲ γενομένης Ἀθηναίοις, ὡς εἷς ἀνὴρ ἔστιν ἐν τῇ πόλει ταῖς πάντων ἐναντιούμενος γνώμαις, καὶ τῶν Ἀθηναίων ζητεῖν κελευόντων ὅστις ἐστὶ καὶ βοώντων, Φωκίων ἑαυτὸν ἔφησε τοῦτον εἶναι: μόνῳ γὰρ αὐτῷ μηδὲν ἀρέσκειν ὧν οἱ πολλοὶ πράττουσι καὶ λέγουσιν. ἐπεὶ δὲ λέγων ποτὲ γνώμην πρὸς τὸν δῆμον εὐδοκίμει καὶ πάντας ὁμαλῶς ἑώρα τὸν λόγον ἀποδεχομένους, ἐπιστραφεὶς πρὸς τοὺς φίλους εἶπεν, ‘οὐ δήπου κακόν τι λέγων ἐμαυτὸν λέληθα;’
πρὸς δὲ θυσίαν τινὰ τῶν Ἀθηναίων αἰτούντων ἐπιδόσεις καὶ τῶν ἄλλων ἐπιδιδόντων, κληθεὶς πολλάκις, ‘αἰσχυνοίμην ἄν,’ εἶπεν, ‘ὑμῖν ἐπιδιδούς, τούτῳ δὲ μὴ ἀποδιδούς,’ ἅμα δεικνύων τὸν δανειστήν.
Δημοσθένους δὲ τοῦ ῥήτορος εἰπόντος, ‘ἀποκτενοῦσὶ σε Ἀθηναῖοι, ἐὰν μανῶσι,’ ‘ναί,’ εἶπεν, ‘ἐμὲ μὲν ἂν μανῶσι, σὲ δὲ ἂν σωφρονῶσι.’ [p. 110]
Ἀριστογείτονος δὲ τοῦ συκοφάντου μέλλοντος ἀποθνῄσκειν ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ κατακρίτου γεγονότος καὶ δεομένου τὸν Φωκίωνα πρὸς αὐτὸν ἐλθεῖν, τῶν δὲ φίλων οὐκ ἐώντων πρὸς ἄνθρωπον πονηρὸν βαδίζειν, ‘καὶ ποῦ τις ἄν,’ εἶπεν, ‘ἥδιον Ἀριστογείτονι λαλήσειεν;’
ὀργιζομένων δὲ τοῖς Βυζαντίοις τῶν Ἀθηναίων μὴ δεξαμένοις1 τῇ πόλει Χάρητα πεμφθέντα μετὰ δυνάμεως βοηθὸν αὐτοῖς πρὸς Φίλιππον, εἰπὼν ὁ Φωκίων ὅτι ‘δεῖ μὴ τοῖς ἀπιστοῦσι τῶν συμμάχων, ἀλλὰ τοῖς ἀπιστουμένοις ὀργίζεσθαι τῶν στρατηγῶν’ αὐτὸς ᾑρέθη στρατηγός: καὶ πιστευθεὶς ὑπὸ τῶν Βυζαντίων ἐποίησε τὸν Φίλιππον ἀπελθεῖν ἄπρακτον.
Ἀλεξάνδρου δὲ τοῦ βασιλέως ἑκατὸν τάλαντα δωρεὰν αὐτῷ πέμψαντος, ἠρώτησε τοὺς κομίζοντας τί δήποτε, πολλῶν ὄντων Ἀθηναίων, αὐτῷ μόνῳ ταῦτα δίδωσιν Ἀλέξανδρος: εἰπόντων δὲ ἐκείνων ὡς μόνον αὐτὸν ἡγεῖται καλὸν κἀγαθὸν εἶναι, ‘οὐκοῦν,’ ἔφη, ‘ἐασάτω με καὶ δοκεῖν καὶ εἶναι τοιοῦτον.’
αἰτοῦντος δὲ Ἀλεξάνδρου τριήρεις, καὶ τοῦ δήμου κελεύοντος ὀνομαστὶ παριέναι τὸν Φωκίωνα καὶ συμβουλεύειν, ἀναστὰς ἔφη, ‘συμβουλεύω τοίνυν ὑμῖν ἢ κρατεῖν τοῖς ὅπλοις αὐτοὺς ἢ φίλους εἶναι τῶν κρατούντων.’
λόγου δὲ περὶ τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς [p. 112] ἐμπεσόντος ἀδεσπότου, καὶ τῶν ῥητόρων ἀναπηδώντων εὐθὺς ἐπὶ τὸ βῆμα καὶ μὴ μέλλειν ἀλλὰ πολεμεῖν ἤδη κελευόντων, ὁ Φωκίων ἠξίου περιμεῖναι καὶ γνῶναι βεβαίως. ‘εἰ γὰρ τήμερον,’ ἔφη, ‘τέθνηκε, καὶ αὔριον ἔσται καὶ εἰς τρίτην2 τεθνηκώς.’
τοῦ δὲ Λεωσθένους εἰς τὸν πόλεμον ἐμβαλόντος τὴν πόλιν ἐλπίσι λαμπραῖς πρὸς τὸ τῆς ἐλευθερίας ὄνομα καὶ τῆς ἡγεμονίας ἐπαιρομένην, τοὺς λόγους αὐτοῦ ταῖς κυπαρίττοις ἀπείκαζε: ‘καλοὶ γὰρ ὄντες’ ἔφη ‘καὶ ὑψηλοὶ καρπὸν οὐκ ἔχουσι.’ κατωρθωμένων δὲ τῶν πρώτων καὶ τῆς πόλεως εὐαγγέλια θυούσης, ἐρωτηθεὶς εἰ ταῦτα ἤθελεν αὑτῷ3 πεπρᾶχθαι, ‘πεπρᾶχθαι μὲν οὖν,’ ἔφη, ‘ταῦτα, βεβουλεῦσθαι δὲ ἐκεῖνα.’
τῇ δὲ Ἀττικῇ τῶν Μακεδόνων προσβαλόντων καὶ πορθούντων τὴν παραλίαν, ἐξήγαγε. τοὺς ἐν ἡλικίᾳ: πολλῶν δὲ συντρεχόντων πρὸς αὐτὸν καὶ παρεγκελευομένων ἐκεῖνον τὸν λόφον καταλαβεῖν, ἐνταῦθα τάξαι τὴν δύναμιν, ‘ὦ Ἡράκλεις,’ εἶπεν, ‘ὡς πολλοὺς ὁρῶ στρατηγούς, στρατιώτας δὲ ὀλίγους οὐ’ μὴν ἀλλὰ συμβαλὼν ἐκράτησε καὶ διέφθειρε Μικίωνα4 τὸν ἄρχοντα τῶν Μακεδόνων.
μετ᾽ ὀλίγον δὲ χρόνον οἱ μὲν Ἀθηναῖοι τῷ πολέμῳ κρατηθέντες ἐδέξαντο φρουρὰν ὑπ᾽ Ἀντιπάτρου Μενύλλου δὲ τοῦ τῆς φρουρᾶς ἄρχοντος χρήματα τῷ Φωκίωνι διδόντος, ἀγανακτήσας εἶπε [p. 114] μήτε ἐκεῖνον Ἀλεξάνδρου βελτίονα εἶναι, καὶ χείρονα τὴν αἰτίαν ἐφ᾽ ᾗ λήψεται νῦν τότε μὴ δεξάμενος.
Ἀντίπατρος δ᾽ ἔφη, ὡς δυοῖν αὐτῷ φίλων Ἀθήνησιν ὄντων οὔτε Φωκίωνα λαβεῖν πέπεικεν οὔτε Δημάδην διδοὺς ἐμπέπληκεν.
ἀξιοῦντος δὲ Ἀντιπάτρου ποιῆσαί τι τῶν μὴ δικαίων αὐτόν, ‘οὐ δύνασαι,’ εἶπεν, ‘Ἀντίπατρε, καὶ φίλῳ Φωκίωνι χρῆσθαι καὶ κόλακι.’
μετὰ δὲ τὴν Ἀντιπάτρου τελευτὴν δημοκρατίας Ἀθηναίοις γενομένης κατεγνώσθη θάνατος τοῦ Φωκίωνος ἐν ἐκκλησίᾳ καὶ τῶν φίλων: οἱ μὲν οὖν ἄλλοι κλαίοντες ἤγοντο τῷ δὲ Φωκίωνι σιωπῇ βαδίζοντι τῶν ἐχθρῶν τις ἐνέπτυσεν ἀπαντήσας εἰς τὸ πρόσωπον. ὁ δὲ πρὸς τοὺς ἄρχοντας ἀποβλέψας, ‘οὐ παύσει τις,’ εἶπε, ‘τοῦτον ἀσχημονοῦντα;’
τῶν δὲ μελλόντων συναποθνῄσκειν ἑνὸς ὀδυρομένου καὶ ἀγανακτοῦντος, ‘οὐκ ἀγαπᾷς,’ εἶπεν, ‘ὦ Θούδιππε, μετὰ Φωκίωνος ἀποθανούμενος;’
ἤδη δὲ τῆς κύλικος αὐτῷ προσφερομένης, ἐρωτηθεὶς εἴ τι λέγει πρὸς τὸν υἱόν, ‘ἔγωγε,5’ εἶπεν, ‘ἐντέλλομαι καὶ παρακαλῶ μηδὲν Ἀθηναίοις μνησικακεῖν.’ [p. 116]