previous next
excĭto , āvi, ātum, 1, v. freq. a. excio,
I.to call out or forth, to bring or send out, to wake or rouse up (freq. and class.; cf.: provoco, evoco; irrito, lacesso, invito).
I. Lit.: unde (Acherunte) animae excitantur obscura umbra, Poëta ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37: “aliquem a portu,Plaut. Am. 1, 1, 10: “aliquem huc foras,id. Rud. 1, 5, 2: “si excitatus fuerit de spectaculis,turned out, expelled, Quint. 3, 6, 19: “dormientes spectatores e somno,to wake up, Plaut. Merc. 1, 2, 48; cf.: “quaeso, ne me e somno excitetis,Cic. Rep. 6, 12: “velut dormitantes eos excitari,Quint. 4, 1, 73: “patre excitato (opp. dormiente),id. 4, 2, 72: “scuto offenso excitatus vigil,Liv. 7, 36, 2: “aliquem ab inferis,to summon up, Cic. Font. 12, 26; id. Cat. 2, 10, 20; Cic. Verr. 2, 5, 49, 129: “aliquem a mortuis,id. de Or. 1, 57, 245: “non dubitavit excitare reum consularem,to call upon to stand up, to call up, id. ib. 2, 28, 124: “reos,id. ib. 2, 47, 195; Quint. 11, 3, 174; cf. Liv. 9, 8, 3: “testes,Cic. Rab. Post. 17, 47: judicem, Cels. ap. Quint. 9, 2, 104 et saep.: feras, to rouse or scare up, Cic. Off. 3, 17, 68: “cervum nemorosis latibulis,Phaedr. 2, 8, 1.—Prov.: “aliis leporem,Petr. 1, 31, 7.—
B. Transf., of inanim. and abstr. things, to raise, erect: “vapores, qui a sole ex aquis excitantur,Cic. N. D. 2, 46, 118: “caput altius,Cels. 8, 4 med.
2. In partic., with the accessory notion of making, forming, to raise, erect, build, construct: “exstrui vetat (Plato) sepulcrum altius, quam, etc. ... nec e lapide excitari amplius,Cic. Leg. 2, 27, 68: “turres,Caes. B. G. 5, 40, 2; id. B. C. 1, 25 fin.: “tumulum alicui,Suet. Claud. 1: “aedificium,Sen. Ep. 52: “urbem,Flor. 1, 1: “nova sarmenta cultura excitantur,are produced, Cic. de Or. 2, 21, 88: “pascua in novalibus,Pall. Nov. 13, 3: “ignem,to kindle up, excite, Caes. B. G. 7, 24, 4; Lucr. 6, 308: “incendium,Cic. Phil. 7, 1, 3: “invalidas flammas admoto fomite,Luc. 8, 776.—Poet. transf.: “aras,Verg. G. 4, 549: “foculum bucca,Juv. 3, 262: “siser stomachum,Plin. 20, 5, 17, § 34: “uvae os, stomachum,id. 23, 1, 7, § 12.
II. Trop.
B. In partic.
2. With the accessory idea of producing (acc. to I. B. 2.), to found, cause, occasion, excite, kindle: “priusquam docuero, quibus initiis ac fundamentis hae tantae summis in rebus laudes excitatae sint,Cic. Sest. 2, 5; cf. id. Fin. 4, 7, 18: “in animis hominum motum dicendo vel excitare vel sedare,id. de Or. 1, 46, 202: “risus,id. Phil. 3, 9, 21: “plausum,id. Sest. 58, 124: “fletum etiam inimicis,id. ib. 57, 121: “amores,id. Off. 1, 5, 14: “iras,Verg. A. 2, 594: “suspicionem alicui,Cic. Sest. 18, 41: varios sermones, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 2: “quantas tragoedias,Cic. Mil. 7, 18: “vim ac dolorem bonorum omnium,id. Planc. 18, 45 et saep. —Hence, excĭtātus , a, um, P. a. (lit. excited, kindled; hence), animated, lively, vigorous, vehement, strong, loud (rare but class.): “acutus et excitatus sonus,Cic. Rep. 6, 18.—Comp.: “clamor,Liv. 4, 37, 9: “haec lumina,Quint. 12, 10, 49: “schema,id. 9, 3, 10.—Sup.: “odor,Plin. 20, 17, 71, § 182. —Adv.: excĭtāte , vigorously, briskly, brightly, vehemently.—In the comp.: “fulgent gemmae,Plin. 37, 7, 31, § 106: “clamitantes,Amm. 18, 8.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: