previous next
fortis (archaic form FORCTIS, Fragm. XII. Tab. ap. Fest. s. v. sanates, p. 348 Müll.; cf. Paul. ex Fest. p. 84; and perh. also in the form FORCTUS; v. id. s. v. horctum, p. 102; cf. Müll. ad Fest. p. 320, b), e, adj. Sanscr. dhar-; v. forma, firmus,
I.strong, powerful.
I. Physically (rare; “syn.: firmus, strenuus, incolumis, animosus): ecquid fortis visa est (mulier),powerful, Plaut. Mil. 4, 3, 13: “set Bacchis etiam fortis tibi vissast?id. Bacch. 2, 2, 38: sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, nunc senio confectus quiescit, a powerful horse, Enn. ap. Cic. de Sen. 5, 14 (Ann. v. 441 ed. Vahl.); so, “equus,Lucr. 3, 8; 764; 4, 987; Verg. A. 11, 705.—Poet. transf.: “aquarum,Lucr. 6, 530: “terrae pingue solum ... Fortes invortant tauri,Verg. G. 1, 65: “contingat modo te filiamque tuam fortes invenire,” i. e. hearty, well, Plin. Ep. 4, 1 fin.; 4, 21, 4; 6, 4, 3: “antecedebat testudo pedum LX., facta item ex fortissimis lignis,Caes. B. C. 2, 2, 4; so, “ligna fortissima,Veg. 1, 24 fin.: “invalidissimum urso caput, quod leoni fortissimum,Plin. 8, 36, 54, § 130: “fortiores stomachi,id. 32, 7, 26, § 80: “plantae fortiores fient,Pall. Febr. 24, 7: “fortiorem illum (pontem) tueri, Auct. B. Alex. 19, 2: castra,Cic. Div. 1, 33, 72: “aratra,Plin. Ep. 5, 6, 10: “fortiora remedia,Tac. A. 1, 29: “humeri,Val. Fl. 1, 434: “vincula,Sen. Hippol. 34: sol (with medius), powerful, i. e. fierce, hot, id. Med. 588: “fortiora ad hiemes frumenta, legumina in cibo,Plin. 18, 7, 10, § 60: “(vites) contra pruinas fortissimae,id. 14, 2, 4, § 23.—
II. Mentally, strong, powerful, vigorous, firm, steadfast, stout, courageous, brave, manly, etc., answering to the Gr. ἀνδρεῖος (very freq. in all periods and sorts of composition).
A. Of human beings: fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur; “sed praesenti animo uti et consilio, nec a ratione discedere,Cic. Off. 1, 23, 80: “temperantia libidinem (aspernatur), ignaviam fortitudo: itaque videas rebus injustis justos maxime dolere, imbellibus fortes,id. Lael. 13, 47: “gladiatores fortes et animosos et se acriter ipsos morti offerentes servare cupimus,id. Mil. 34, 92: “rebus angustis animosus atque Fortis appare,Hor. C. 2, 10, 22: “viri fortes et magnanimi,Cic. Off. 1, 19, 63: “vir fortis et acris animi magnique,id. Sest. 20, 45: “boni et fortes et magno animo praediti,id. Rep. 1, 5; 1, 3: “sapientissimi et fortissimi,id. ib. 2, 34: “vir liber ac fortis,id. ib. 2, 19: “horum omnium fortissimi sunt Belgae,Caes. B. G. 1, 1, 3: “fortissimus vir,id. ib. 2, 25, 1; 2, 33, 4; “3, 20, 2: hunc liberta securi Divisit medium, fortissima Tyndaridarum,Hor. S. 1, 1, 100: “vis recte vivere? quis non? Si virtus hoc una potest dare, fortis omissis Hoc age deliciis,id. Ep 1, 6, 30: “seu quis capit acria fortis Pocula,id. S. 2, 6, 69: cavit, ne umquam infamiae ea res sibi esset, ut virum fortem decet, an honorable or worthy man, Ter. And. 2, 6, 13; cf.: FORCTIS frugi et bonus, sive validus, Paul. ex Fest. p. 84 Müll.; and: “HORCTUM et FORCTUM pro bono dicebant,id. p. 102: “ego hoc nequeo mirari satis, Eum sororem despondisse suam in tam fortem familiam ... Familiam optimam occupavit,so respectable, honorable a family, Plaut. Trin. 5, 2, 9; “(cf. bonus): vir ad pericula fortis,Cic. Font. 15, 33: “nondum erant tam fortes ad sanguinem civilem,Liv. 7, 40, 2: “vir contra audaciam fortissimus,Cic. Rosc. Am. 30, 85: vidi in dolore podagrae hospitem meum fortiorem, id. Fragm. ap. Non. 527, 33: “imperator in proeliis strenuus et fortis,Quint. 12, 3, 5: “virum fortem ac strenuum scio dixisse, etc.,Sall. C. 51, 16: “si fortes fueritis in eo, quem nemo sit ausus defendere,if you had proceeded with vigor, energy, Cic. Verr. 2, 1, 1, § 3.—Poet., with dat.: “fugacibus,Ov. M. 10, 543; and with inf.: “fortis et asperas Tractare serpentes,Hor. C. 1, 37, 26: “contemnere honores,id. S. 2, 7, 86: “aurum spernere fortior Quam cogere,id. C. 3, 3, 50; Stat. Th. 10, 906.—Prov.: “fortes fortuna adjuvat,fortune favors the brave, Ter. Phorm. 1, 4, 26; cf.: “fortes enim non modo fortuna adjuvat, ut est in vetere proverbio, sed multo magis ratio,Cic. Tusc. 2, 4, 11: audendum est; “fortes adjuvat ipsa Venus,Tib. 1, 2, 16: fortibus est fortuna viris data, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 262 ed. Vahl.; “for which: audentes fortuna iuvat,Verg. A. 10, 284; and: “audentes deus ipse juvat,Ov. M. 10, 586); cf. also elliptically: sedulo, inquam, faciam: sed fortuna fortes; “quare conare, quaeso,Cic. Fin. 3, 4, 16; id. Fam. 7, 25.—
B. Of animals (rare): “fortes ad opera boves,Col. 6, 1, 2: “bestiae et fortiora animalia,Lact. 6, 10, 13.—
1. (Acc. to I.) Strongly, powerfully, vigorously (rare): “astringere,Plaut. Bacch. 4, 7, 25: “verberare virgis uvas,Pall. Oct. 19.—Comp.: “sublatis fortius manibus,Petr. 9: “fortius attrahere lora,Ov. R. Am. 398: “ardere,id. M. 6, 708.—Sup.: “fortissime urgentes,Plin. 9, 8, 9, § 32: “rigorem fortissime servat ulmus,id. 16, 40, 77, § 210. —
2. (Acc. to II.) Strongly, powerfully, boldly, intrepidly, valiantly, bravely, manfully (very freq. in all periods and kinds of composition): “quae (vincla, verbera, etc.) tulisse illum fortiter et patienter ferunt,Cic. Phil. 11, 3, 7; cf.: “fortiter et sapienter ferre,id. Att. 14, 13, 3: “fortiter excellenterque gesta,id. Off. 1, 18, 61: “facere quippiam (with animose),id. Phil. 4, 2, 6: “repudiare aliquid (with constanter),id. Prov. Cons. 17, 41: “bellum gerere,id. Fl. 39, 98; cf.: “sustinere impetum hostium,Caes. B. G. 2, 11, 4: “perire,Hor. S. 2, 3, 42: “absumptis rebus maternis atque paternis,manfully made away with, id. Ep. 1, 15, 27.—Comp.: “pugnare,Caes. B. G. 2, 26, 2: “evellere spinas animo an agro,Hor. Ep. 1, 14, 4: “et melius secat res,id. S. 1, 10, 15.—Sup.: “Dolabella injuriam facere fortissime perseverat,Cic. Quint. 8, 31: “restitit hosti,Caes. B. G. 4, 12, 5.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: