M. Annaeus Lucanus, Pharsalia
Carolus Hermannus Weise, Ed.

Lucifer a Casia prospexit rupe, diemque
435Misit in Aegyptum, primo quoque sole calentem,
Cum procul a muris acies non sparsa maniplis
Nec vaga conspicitur, sed iustos qualis ad hostes
Recta fronte venit, Passuri cominus arma,
Laturique ruunt. At Caesar, moenibus urbis
440Diffisus, foribus clausae se protegit aulae,
Degeneres passus latebras. Nec tota vacabat
Regia compresso; minima collegerat arma
Parte domus: tangunt animos iraeque metusque:
Et timet incursus, indignaturque timere.
445Sic fremit in parvis fera nobilis abdita claustris,
Et frangit rabidos praemorso carcere dentes;
Nec secus in Siculis fureret tua flamma cavernis,
Obstrueret summam si quis tibi, Mulciber, Aetnam.
Audax Thessalici nuper qui rupe sub Aemi
450Hesperiae cunctos proceres aciemque senatus
Pompeiumque ducem, caussa spectare vetante,
Non timuit, fatumque sibi promisit iniquum,
Expavit servile nefas, intraque penates
Obruitur telis: quem non violasset Alanus,
455Non Scytha, non fixo qui ludit in hospite Maurus;
Hic, cui Romani spatium non sufficit orbis,
Parvaque regna putat Tyriis cum Gadibus Indos,
Ceu puer imbellis, ceu captis femina muris,
Quaerit tuta domus: spem vitae in limine clauso
460Ponit, et incerto lustrat vagus atria cursu:
Non sine rege tamen; quem ducit in omnia secum,
Sumturus poenas et grata piacula morti,
Missurusque tuum, si non sint tela nec ignes,
In famulos, Ptolemaee, caput. Sic barbara Colchis
465Creditur, ultorem metuens regnique fugaeque,
Ense suo fratrisque simul cervice parata
Exspectasse patrem. Cogunt tamen ultima rerum
Spem pacis tentare ducem: missusque satelles
Regius, ut saevos absentia voce tyranni
470Corriperet famulos, quo bellum auctore moverent.
Sed neque ius mundi valuit, neque foedera sancta
Gentibus: orator regis pacisque sequester
Aestimat in numero scelerum ponenda tuorum,
Tot monstris Aegypte nocens. Non Thessala tellus,
475Vastaque regna Iubae, non Pontus et impia signa
Pharnacis, et gelido circumfluus orbis Ibero
Tantum ausus scelerum, non Syrtis barbara, quantum
Deliciae fecere tuae. Premit undique bellum,
Inque domum iam tela cadunt, quassantque penates.
480Non aries uno moturus limina pulsu,
Fracturusque domum; non ulla est machina belli:
Nec flammis mandatur opus: sed caeca iuventus
Consilii, vastos ambit divulsa penates,
Et nusquam totis incursat viribus agmen.
485Fata vetant, murique vicem Fortuna tuetur.
Nec non et ratibus tentatur regia, qua se
Protulit in medios audaci margine fluctus
Luxuriosa domus. Sed abest defensor ubique
Caesar, et hos aditu gladiis, hos ignibus arcet:
490Obsessusque gerit (tanta est constantia mentis)
Expugnantis opus. Piceo iubet unguine tinctas
Lampadas immitti iunctis in vela carinis.
Nec piger ignis erat per stuppea vincula perque
Manantes cera tabulas: et tempore eodem
495Transtraque nautarum summique arsere ceruchi.
Iam prope semustae merguntur in aequore classes,
Iamque hostes et tela natant. Nec puppibus ignis
Incubuit solis: sed quae vicina fuere
Tecta mari, longis rapuere vaporibus ignem:
500Et cladem fovere Noti, percussaque flama
Turbine, non alio motu per tecta cucurrit,
Quam solet aetherio lampas discurrere sulco,
Materiaque carens atque ardens aere solo.
Illa lues clausa paullum revocavit ab aula
505Urbis in auxilium populos. Nec tempora cladis
Perdidit in somnos, sed caeca nocte carinis
Insiluit Caesar, semper feliciter usus
Praecipiti cursu bellorum, et tempore rapto.
Tunc claustrum pelagi cepit Pharon. Insula quondam
510In medio stetit illa mari, sub tempore vatis
Proteos: at nunc est Pellaeis proxima muris.
Illa duci geminos bellorum praestitit usus:
Abstulit excursus et fauces aequoris hosti;
Caesaris auxiliis aditus et libera ponti
515Ostia permisit. Nec poenas inde Pothini
Distulit ulterius sed non qua debuit ira,
Non cruce, non flammis, rabido non dente ferarum;
Heu facinus! cervix gladio male caesa pependit:
Magni morte perit! Nec non, subrepta paratis
520A famulo Ganymede dolis, pervenit ad hostes
Caesaris Arsinoe: quae castra carentia rege,
Ut proles Lagea, tenet, famulumque tyranni
Terribilem iusto transegit Achillea ferro.
Altera, Magne, tuis iam victima mittitur umbris:
525Nec satis hoc Fortuna putat. Procul absit, ut ista
Vindictae sit summa tuae. Non ipse tyrannus
Sufficit in poenas, non omnis regia Lagi.
Dum patrii veniant in viscera Caesaris enses,
Magnus inultus erit. Sed non auctore furoris
530Sublato cecidit rabies: nam rursus in arma
Auspiciis Ganymedis eunt: ac multa secundo
Proelia Marte gerunt. Potuit, discrimine summo
Caesaris, illa dies in famam et saecula mitti.
Molis in exiguae spatio stipantibus armis,
535Dum parat in vacuus Martem transferre carinas
Dux Latius, tota subiti formidine belli
Cingitur: hinc densae praetexunt litora classes,
Hinc tergo insultant pedites: via nulla salutis,
Non fuga, non virtus: vix spes quoque mortis honestae.
540Non acie fusa, nec magnae stragis acervo
Vincendus tunc Caesar erat, sed sanguine nullo,
Captus sorte loci. Pendet, dubiusne timeret,
Optaretne mori. Respexit in agmine denso
Scaevam, perpetuae meritum iam nomina famae
545Ad campos, Epidamne, tuos, ubi solus apertis
Obsedit muris calcantem moenia Magnum.