Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
Valentinianus Aug. totam Rheni ripam Gallicam castris, castellis et turribus munit; Alamanni Romanos trans Rhenum munimentum exstruentes interficiunt. Maratocupreni grassatores in Syria iussu Valentis A. cum liberis et vico suo deleti.
At Valentinianus magna animo concipiens et utilia, Rhenum omnem a Raetiarum exordio, ad usque fretalem Oceanum, magnis molibus communiebat, castra extollens altius et castella, turresque assiduas per habiles locos et opportunos, qua Galliarum extenditur longitudo: non numquam etiam ultra flumen aedificiis positis, subradens barbaros fines. [2] Denique cum reputaret munimentum celsum et tutum, quod ipse a primis fundarat auspiciis, praeterlabente Nicro nomine fluvio, paulatim subverti posse undarum pulsu immani, meatum ipsum aliorsum vertere cogitavit, et quaesitis artificibus peritis aquariae rei, copiosaque militis manu arduum est opus aggressus. [3] Per multos enim dies compaginatae formulae e 1 roboribus, coniectaeque in alveum, fixis refixisque aliquotiens prope ingentibus stilis, fluctibus erectis confundebantur, avulsaeque vi gurgitis interibant. [4] Vicit tamen imperatoris vehementior cura, et morigeri [p. 124] militis labor, mento tenus (dum operaretur) saepe demersi: tandem non sine quorundam discrimine, castra praesidiaria, inquietudini 2 ringentis 3 amnis exempta, nunc valida sunt. 4 [5] His ac 5 talibus laetus exsultansque exin, quae 6 pro anni et temporis statu utilia 7 conducerent 8 rei publicae studium 9 habuit, ut officio principis congruebat. 10 Ratusque aptissimum ad id quod deliberabat implendum, trans Rhenum in monte Piri (qui barbaricus locus est) munimentum exstruere disposuit raptim. Utque celeritas effectum negotii faceret tutum, per Syagrium tunc notarium, postea praefectum et consulem, Aratorem monuit ducem, ut dum undique altum 11 esset silentium, id arripere conaretur. [6] Transiit cum notario dux (ut iussum est) statim, fodereque per militem quem duxit fundamenta exorsus, Hermogenen susceperat successorem, eodemque puncto quidam optimates Alamanni venere, obsidum patres, 12 quos lege foederis mansuraeque diutius pacis haut aspernanda pignora tenebamus. [7] Qui flexis poplitibus supplicabant, ne Romani securitatis improvidi, quorum fortunam sempiterna fides caelo contiguam fecit, pravo [p. 126] deciperentur errore, pactisque calcatis, rem adorerentur indignam. [8] Verum haec et similia loquentes in cassum, cum nec audirentur, nec quietum aliquid vel mite referri sentirent, filiorum flentes exitium discesserunt, eisdemque aegre digressis, 13 ex abdito collis propinqui sinu, 14 barbaricus prosiluit globus, optimatibus tum danda responsa (ut intellegi dabatur) opperiens: et 15 adortus milites seminudos, humum etiam tum gestantes, expeditis agiliter gladiis, obtruncabant, inter quos etiam duces ambo sunt caesi. [9] Nec indicaturus gesta superfuit quisquam, praeter Syagrium, qui deletis omnibus ad comitatum reversus, irati sententia principis sacramento exutus, abiit ad lares, id commeruisse saevo iudicatus arbitrio, quod evaserit solus. [10] Haec inter per Gallias latrociniorum rabies saeva scatebat in perniciem multorum, observans celebres vias, fundensque indistanter 16 quidquid inciderat fructuosum. 17 Denique praeter complures alios quos absumpserunt insidiae tales, Constantianus tribunus stabuli impetu est clandestino exceptus, moxque interfectus, Valentiniani affinis, Cerealis et Iustinae germanus. [p. 128] [11] At procul, tamquam horum similia cientibus 18 furiis, per omne latus Maratocupreni grassatores acerrimi vagabantur, vici huius nominis incolae, in Syria prope Apamiam positi, nimium quantum numero et exquisitis fallaciis abundantes, ideoque formidati, quod mercatorum militumque honoratorum specie sine strepitu ullo diffusi, opimas domos et villas et oppida pervadebant. [12] Nec quisquam adventum eorum cavere poterat inopinum, non destinata, sed varia petentium et longinqua, et quocumque 19 ventus duxerat, inrumpentium: 20 quam ob causam prae ceteris hostibus Saxones timentur ut repentini. Et quamlibet coniurati 21 multorum opes attriverint, oestroque concepti furoris exagitati, strages 22 edidere luctificas, sanguinis nihilo minus avidi quam praedarum, tamen 23 ne per minutias gesta narrando, rectum aliquatenus 24 operis impediam cursum, id unum sufficiet, eorum exitiale poni commentum. [13] Quaesitus in unum impiorum hominum globus, imitatus rationalis officium, ipsumque iudicem, vespertinis tenebris lugubre clamante praecone, civitatem ingressi, ambitiosam domum cuiusdam primatis, ut proscripti iussique interfici, cum gladiis obsederunt, raptaque [p. 130] suppellectili pretiosa, quia subito perculsi familiares, hebetatis sensibus non defenderant dominum, caesis pluribus ante revolutam lucem gressu discessere veloci. [14] Verum cum exuviis referti multorum, rapiendi dulcedinem 25 praetermitterent, interceptam, 26 imperiali motu, oppressi interiere omnes ad unum, eorumque suboles parva etiam tum, ne ad parentum exempla subcresceret, pari sorte deleta est, et lares versi, quos ambitiose luctuosis aliorum dispendiis construxerunt. Et haec quidem textu processere narrato.
1 formulae e, Her.; fornae c, G (c.c.); formosae, coneteque, V.
2 inquietudini, Momm.; inquietudine, E2AG; inrui etudiner, V.
3 ringentis, V, est. by Gronov; urgentis, Hadr. Val.; ruentis, Novák.
4 lac. indicated by Clark and Her., c.c.
5 His ac, C. F. W. M.; ac, V.
6 exin, quae, Pet.; exultansque, EAG; lac. indicated by Her. (cursu pravo); exsul quae, V.
7 statu utilia, Pet. (statu, G); tutela, EA; tudila, V.
8 conducerent, Pet.; conducens, V.
9 studium, Gronov; studio, Pet.; trudiun, V.
10 congruebat, V; congrue agebat, Pet.
11 altum, Gronov ex cod. Fauchetii; actum V.
12 obsidum patres, Lind.; obsides imperatoris, G; uenire obsidiem, V.
13 aegre digressis, Momm.; digressis, G; agri gressis, V.
14 propinqui sinu, Her. (cf. xxxi. 3, 8) cursu pravo, WAG; propinquis in, V.
15 et, added by Clark; adortusque, vulgo; odortus, V.
16 indistanter, C. F. W. M.; indubitanter, W2AG; indutanter, V.
17 fructuosum, Wagner; fructus, G;fructus subdenique, V.
18 cientibus, Hadr. Val.; agitantibus, G; actentibus, V.
19 quocumque, Novák; quoquo, G; quaque, V.
20 erumpenttum, Löfstedt; perrumpentum, Pet.; torum pentum, V.
21 coniurati, Lind.; coniuratis, G; coniuratus, V.
22 strages edidere, Val.; caedes dedere, G; exagitatis r (lac. 2 letters) ese dedere, V.
23 tamen, vulgo; lac. 3 letters, reme, V.
24 rectum aliquatenus, Brakman, Novák; r (lac. 10 letters) enus, V.
25 dulcedinem, Clark; dulcedine nihil praetermitterent intercepti, G; dulcedine praetermitteret at interceptam, V.
26 interceptam, restored by Clark; intercepta, Her.
Ammianus Marcellinus. With An English Translation. John C. Rolfe, Ph.D., Litt.D. Cambridge. Cambridge, Mass., Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1935-1940.
The Annenberg CPB/Project provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.