I.a. [Gr. γέμω, to be full; hence].
I. Neutr., to sigh, groan.
A. Lit. (freq. and class.): “accurrit ad me Incurvus, tremulus, labiis demissis, gemens,” Ter. Eun. 2, 3, 44: “cum diu occulte suspirassent, postea jam gemere, ad extremum vero loqui omnes et clamare coeperunt,” Cic. Att. 2, 21, 2: “neque gementem neque plorantem,” Plaut. Am. 5, 1, 47; cf.: “hos pro me lugere, hos gemere videbam,” Cic. Planc. 42, 101: “gemere desiderio alicujus,” id. Pis. 11, 25: “ah gemat in terris! ista qui protulit ante,” let him groan in the lower world, Prop. 2, 6, 31; cf. id. 2, 25 (3, 20), 12. —Of mournful music: “nullo gemit hic tibicina cornu,” Juv. 2, 90; cf. “trop.: surda nihil gemeret grave buccina (Vergilii),” id. 7, 69.—Of beasts, to cry, make a mournful noise: “(leones) gementes,” Lucr. 3, 297: “gemuit noctua,” Prop. 4 (5), 3, 59: “turtur ab ulmo,” Verg. E. 1, 59.—
B. Poet. transf.
1. Of things, to groan, creak: “visam gementis litora Bospori,” Hor. C. 2, 20, 14: “repleti amnes,” Verg. A. 5, 806: “et malus celeri saucius Africo Antennaeque gemant,” Hor. C. 1, 14, 6: “gemuit sub pondere cymba,” Verg. A. 6, 413: “stridunt funes, curvatur arbor, gubernacula gemunt,” Plin. Ep. 9, 26, 4: “gemuit parvo mota fenestra sono,” Ov. P. 3, 3, 10: “gemens rota,” Verg. G. 3, 183; Val. Fl. 6, 168.—
2. In gen., of animals, to utter complaints: feras cum hominibus gemere fecimus, Avien. Fab. praef. fin.; id. 26.—
II. Act., to sigh over, bemoan, bewail any thing (freq. and class.).
(α).
With acc.: “haec gemebant boni, sperabant improbi,” Cic. Sest. 30, 66 fin.: “dare, quod gemerent hostes,” Lucr. 5, 1348: “talia voce,” Val. Fl. 5, 37: eandem virtutem istam veniet tempus cum graviter gemes, Poët. ap. Cic. Att. 2, 19, 3: “flebiliter Ityn,” Hor. C. 4, 12, 5: “tacite tristem fortunae vicem,” Phaedr. 5, 1, 6: “multa ignominiam,” Verg. G. 3, 226: “casus urbis,” Juv. 3, 214.—In pass.: “atque hic status est, qui una voce omnium gemitur neque verbo cujusquam sublevatur,” Cic. Att. 2, 18, 1.—