I.“excītus,” Lucr. 4, 1215; Verg. A. 3, 675; 7, 642; 10, 38; Ov. M. 8, 338; 11, 384; Sil. 7, 635; Luc. 1, 239 al.; “also acc. to cieo, ēre: excies,” Att. Trag. 300 (Rib. Trag. Fragm. p. 175): “exciet,” Plaut. Ps. 5, 2, 1; inf. exciere, Liv. 7, 11, 11; imperf. excibat, id. 32, 13: “excibant,” Sil. 9, 182), 4, v. a., to call out or forth, to bring out: exciet, excutiet, Paul. ex Fest. p. 80, 4 Müll. (freq. in the ante-class. and post-Aug. periods; perhaps not in Cic., for in Phil. 12, 7, 16, the better reading is excussimus; v. excutio; “and for excita,” Cic. Mur. 17 fin. ap. Quint. 8, 3, 80, both the MSS. and editions of Cic. have excitata).
I. Lit.: “auxilia e Germania Britanniaque excivit segniter,” Tac. H. 2, 97: “consulem ab urbe,” Liv. 3, 2: “homines sedibus,” id. 32, 13: “sellularii exciti (ad militiam) dicuntur,” id. 8, 20 init.: “animas imis sepulcris,” Verg. E. 8, 98: “suem latebris,” Ov. M. 10, 711: “Urgulaniam domo principis,” Tac. A. 4, 21: “quid est quod me excivisti ante aedes?” Plaut. Ep. 4, 2, 1; so, “aliquem foras,” id. Trin. 5, 2, 52: “hostem ad dimicandum acie,” Liv. 2, 30: “Volscos ad expugnandam secum Ardeam,” id. 4, 9, 11: “auxilia,” id. 45, 4, 3: “juventutem Celtiberorum,” id. 28, 24, 4; cf.: “in pugnam,” Luc. 6, 12: “in arma,” Stat. Th. 4, 146: “in proelia,” Luc. 7, 361: “principibus coloniae Romam excitis,” Liv. 3, 4, 5.—Absol.: “exciente buccina Tritone,” Suet. Claud. 21 fin.—
B. Transf., of inanim. and abstr. objects, to bring out or forth; to call forth, produce: “semina per artus,” Lucr. 4, 1215: “lacrimas alicui,” Plaut. Cist. 1, 1, 114; Tac. A. 11, 2: “crepitum,” Plaut. Curc. 2, 3, 16: “sonitum pedibus,” Lucr. 2, 327: “molem (i. e. tempestatem) in undis,” Verg. A. 5, 790: “vim morbi,” Lucr. 4, 665 et saep.—
II. Trop.
A. To rouse, excite; to frighten, terrify any one: “sopore,” Lucr. 4, 37; cf.: excita anus, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 ed. Vahl.); cf. “also: clamor subito ortus dictatorem quoque ex somno excivit,” Liv. 4, 27, 6: “somno excitus,” Sall. J. 72 fin.: “Mauri atque Gaetuli, ignoto et horribili sonitu repente exciti,” id. ib. 99, 2: “inter cetera, quae ad exciendum in Graeciam Antiochum dicere est solitus,” Liv. 36, 7: “excivit ea caedes Bructeros, etc.,” Tac. A. 1, 51: “qualis commotis excita sacris Thyias,” Verg. A. 4, 301; esp. freq. in the part. perf.; see the passages quoted init.; cf. also: (juventus) privatis atque publicis largitionibus excita, Sall. C. 37, 7: “ita conscientia mentem excitam vastabat,” id. ib. 15, 4: “Evander concursu pastorum, excitus,” Liv. 1, 7, 9: “Britanni omnium civitatium vires exciverant,” Tac. Agr. 29.—Poet.: “pulsuque pedum tremit excita tellus,” frightened, quaking, Verg. A. 7, 722; 12, 445.—
B. To stir up, excite any passion (very rare): “terrorem,” Liv. 10, 4; cf. “tumultum,” id. 3, 39; 7, 11 fin.