Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 7
Charles Flamstead Walters, Robert Seymour Conway, Ed.

34. ceterum hoc gaudium magna prope clade in Samnio foedatum est. nam ab Saticula profectus Cornelius consul exercitum incaute in saltum caua ualle peruium circaque [2] insessum ab hoste induxit nec prius quam recipi tuto signa non poterant imminentem capiti hostem uidit. [3] [p. 7054]dum id morae Samnitibus est quoad totum in uallem infimam demitteret agmen, P. Decius tribunus militum conspicit unum editum in saltu collem, imminentem hostium castris, aditu arduum impedito agmini, expeditis haud difficilem. [4] itaque consuli territo animi 'uidesne tu' inquit, 'A. Corneli, cacumen illud supra hostem? arx illa est spei salutisque nostrae, si eam, quoniam caeci reliquere Samnites, impigre capimus. [5] ne tu mihi plus quam unius legionis principes hastatosque dederis; cum quibus ubi euasero in summum, perge hinc omni liber metu, teque et exercitum serua; neque enim moueri hostis, subiectus nobis ad omnes ictus, sine sua pernicie poterit. [6] nos deinde aut fortuna populi Romani aut nostra uirtus expediet.' [7] conlaudatus ab consule accepto praesidio uadit occultus per saltum; nec prius ab hoste est uisus quam loco quem petebat appropinquauit. [8] inde admiratione pauentibus cunctis, cum omnium in se uertisset oculos, et spatium consuli dedit ad subducendum agmen in aequiorem locum et ipse in summo constitit uertice. [9] Samnites dum huc illuc signa uertunt utriusque rei amissa occasione neque insequi consulem nisi per eandem uallem, in qua paulo ante subiectum eum telis suis habuerant, possunt, nec erigere agmen in captum super se ab Decio tumulum; [10] sed cum ira in hos magis, qui fortunam gerendae rei eripuerant, tum propinquitas loci atque ipsa paucitas incitat; [11] et nunc circumdare undique collem armatis uolunt, ut a consule Decium intercludant, nunc uiam patefacere, ut degressos in uallem adoriantur. incertos quid agerent nox oppressit. [12] [p. 7055]Decium primum spes tenuit cum subeuntibus in aduersum collem ex superiore loco se pugnaturum; deinde admiratio incessit quod nec pugnam inirent nec, si ab eo consilio iniquitate loci deterrentur, opere se ualloque circumdarent. [13] tum centurionibus ad se uocatis: 'quaenam illa inscitia belli ac pigritia est? aut quonam modo isti ex Sidicinis Campanisque uictoriam pepererunt? huc atque illuc signa moueri ac modo in unum conferri modo educi uidetis; opus quidem incipit nemo, cum iam circumdati uallo potuerimus esse. [14] tum uero nos similes istorum simus, si diutius hic moremur quam commodum sit. agitedum ite mecum ut, dum lucis aliquid superest, quibus locis praesidia ponant, qua pateat hinc exitus, exploremus.' [15] haec omnia sagulo gregali amictus centurionibus item manipularium militum habitu ductis? ne ducem circumire hostes notarent, perlustrauit.