Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 2
Robert Seymour Conway, Charles Flamstead Walters, Ed.

40. tum matronae ad Ueturiam matrem Coriolani Uolumniamque uxorem frequentes coeunt. id publicum consilium an muliebris timor fuerit, parum inuenio: [2] peruicere certe, ut et Ueturia, magno natu mulier, et Uolumnia duos paruos ex Marcio ferens filios secum in castra hostium irent et, quoniam armis uiri defendere urbem non possent, mulieres precibus lacrimisque defenderent. [3] ubi ad castra uentum est nuntiatumque Coriolano est adesse ingens mulierum agmen, ut qui nec publica maiestate in legatis nec in sacerdotibus tanta offusa oculis animoque religione motus esset, multo obstinatior aduersus lacrimas muliebres erat; [4] dein familiarium quidam qui insignem maestitia inter ceteras cognouerat Ueturiam, inter nurum nepotesque stantem, 'nisi me frustrantur' inquit, 'oculi, mater tibi coniunxque et liberi adsunt.' [5] [p. 2057] Coriolanus prope ut amens consternatus ab sede sua cum ferret matri obuiae complexum, mulier in iram ex precibus uersa 'sine, priusquam complexum accipio, sciam' inquit, 'ad hostem an ad filium uenerim, captiua materne in castris tuis sim. [6] in hoc me longa uita et infelix senecta traxit ut exsulem te deinde hostem uiderem? potuisti populari hanc terram quae te genuit atque aluit? [7] non tibi, quamuis infesto animo et minaci perueneras, ingredienti fines ira cecidit? non, cum in conspectu Roma fuit, succurrit: intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique? [8] ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur; nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem. sed ego mihi miserius nihil iam pati nec tibi turpius <us>quam possum, [9] nec ut sum miserrima, diu futura sum: de his uideris, quos, si pergis, aut immatura mors aut longa seruitus manet.' uxor deinde ac liberi amplexi, fletusque ob omni turba mulierum ortus et comploratio sui patriaeque fregere tandem uirum. [10] complexus inde suos dimittit: ipse retro ab urbe castra mouit. abductis deinde legionibus ex agro Romano, inuidia rei oppressum perisse tradunt, alii alio leto. apud Fabium, longe antiquissimum auctorem, usque ad senectutem uixisse eundem inuenio; [11] refert certe hanc saepe eum exacta aetate usurpasse uocem multo miserius seni exsilium esse. non inuiderunt laude sua mulieribus uiri Romani—adeo sine obtrectatione gloriae alienae uiuebatur—; [12] [p. 2058]monumento quoque quod esset, templum Fortunae muliebri aedificatum dedicatumque est. rediere deinde Uolsci adiunctis Aequis in agrum Romanum; sed Aequi Attium Tullium haud ultra tulere ducem. [13] hinc ex certamine Uolsci Aequine imperatorem coniuncto exercitui darent, seditio, deinde atrox proelium ortum. ibi fortuna populi Romani duos hostium exercitus haud minus pernicioso quam pertinaci certamine confecit. [14] consules T. Sicinius et C. Aquilius. Sicinio Uolsci, Aquilio Hernici—nam ii quoque in armis erant—prouincia euenit. eo anno Hernici deuicti: cum Uolscis aequo Marte discessum est.