13.
[32]
Caesare imperatore
gestum est, antea tantum modo repulsum. semper illas
nationes nostri imperatores refutandas potius bello quam1
lacessendas putaverunt. ipse ille C. Marius, cuius divina
atque eximia virtus magnis populi Romani luctibus funeribusque
subvenit, influentis in Italiam Gallorum maximas
copias repressit, non ipse ad eorum urbis sedisque penetravit.
modo ille meorum laborum periculorum consiliorum
socius, C. Pomptinus, fortissimus vir, ortum repente bellum
Allobrogum atque hac scelerata coniuratione excitatum
proeliis fregit eosque domuit qui lacessierant, et ea victoria
contentus re publica metu liberata quievit. C. Caesaris2
longe aliam video fuisse rationem; non enim sibi solum cum
iis quos iam armatos contra populum Romanum videbat
bellandum esse duxit, sed totam Galliam in nostram dicionem
esse redigendam.
[33]
itaque cum acerrimis nationibus et maximis
Germanorum et Helvetiorum proeliis34 felicissime decertavit,
ceteras conterruit, compulit, domuit, imperio populi
Romani parere adsuefecit, et quas regiones quasque gentis
nullae nobis antea litterae, nulla vox, nulla fama notas fecerat,
has5 noster imperator nosterque exercitus et populi Romani
arma peragrarunt. semitam tantum Galliae tenebamus
antea, patres conscripti; ceterae partes a gentibus aut inimicis
huic imperio aut infidis aut incognitis aut certe6 immanibus
et barbaris et bellicosis tenebantur; quas nationes nemo
umquam fuit quin frangi domarique cuperet. nemo sapienter
de re publica nostra cogitavit, iam inde a principio huius
imperi, quin Galliam maxime timendam huic imperio putaret7;
sed propter vim ac multitudinem gentium illarum numquam
est antea cum omnibus dimicatum. restitimus semper
lacessiti: nunc denique est perfectum ut imperi nostri terrarumque
illarum idem esset extremum.
This text is part of:
Search the Perseus Catalog for:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
1 quam lasputaverunt P1
3 cum nationibus G. et H. acerrimis et maximis proeliis van der Vliet (Balb. § 5): cum acerrimis nat. G. et H. et maximis proeliis Landgraf (Pomp. § 28)
4 plurimis proeliis Weidner
5 eas coni. Baiter
6 at certe Pluygers: ac certe Madv.
7 putaret PHbk: deputaret P2 rell.: esse putaret Klotz, improb. Zielinsk. Num reputaret? (§ 24)
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark. Albert Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1909. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.