2.
[4]
caput est legis xl de quo ego consulto, Quirites, neque
apud vos ante feci mentionem, ne aut refricare obductam
iam rei publicae cicatricem viderer aut aliquid alienissimo
tempore novae dissensionis commovere, neque vero nunc
ideo disputabo quod hunc statum rei publicae non magno
opere defendendum putem, praesertim qui oti et concordiae
patronum me in hunc annum populo Romano professus
sim, sed ut doceam Rullum posthac in eis saltem
tacere rebus in quibus de se et de suis factis taceri velit.
[5]
omnium legum iniquissimam dissimillimamque legis esse
arbitror eam quam L. Flaccus interrex de Sulla tulit, ut
omnia quaecumque ille fecisset essent rata. nam cum
ceteris in civitatibus tyrannis institutis leges omnes exstinguantur
atque tollantur, hic rei publicae tyrannum lege
constituit. est invidiosa lex, sicuti dixi, verum tamen habet
excusationem; non enim videtur hominis lex esse, sed
temporis.
[6]
quid si est haec multo impudentior? nam
Valeria lege Corneliisque legibus eripitur civi, civi datur,
coniungitur impudens gratificatio cum acerba iniuria; sed
tamen imbibit illis legibus spem non nullam cui ademptum
est, aliquem scrupulum cui datum est. Rulli cautio est
haec: '“Qvi post C. Marivm Cn. Papirivm consvles.”'
quam procul a suspicione fugit, quod eos consules qui
adversarii Sullae maxime fuerunt potissimum nominavit!
si enim Sullam dictatorem nominasset, perspicuum fore et
invidiosum arbitratus est. sed quem vestrum tam tardo
ingenio fore putavit cui post eos consules Sullam dictatorem
fuisse in mentem venire non posset?
[7]
quid ergo ait Marianus
tribunus plebis, qui nos Sullanos in invidiam rapit?
“Qvi post Marivm et Carbonem consvles agri, aedificia,
lacvs, stagna, loca, possessiones”—caelum et mare
praetermisit, cetera complexus est—'“pvblice data adsignata,
vendita, concessa svnt”'—a quo, Rulle? post Marium
et Carbonem consules quis adsignavit, quis dedit, quis
concessit praeter Sullam?—'“ea omnia eo ivre sint”'—quo
iure? labefactat videlicet nescio quid. nimium acer, nimium
vehemens tribunus plebis Sullana rescindit—'“vt qvae optimo ivre privata svnt.”' etiamne meliore quam paterna
et avita?
[8]
meliore. at hoc Valeria lex non dicit,
Corneliae leges non sanciunt, Sulla ipse non postulat. si
isti agri partem aliquam iuris, aliquam similitudinem propriae
possessionis, aliquam spem diuturnitatis attingunt, nemo est
tam impudens istorum quin agi secum praeclare arbitretur.
tu vero, Rulle, quid quaeris? quod habent ut habeant?
quis vetat? Vt privatum sit? ita latum est. Vt meliore
iure tui soceri fundus Hirpinus sit sive ager Hirpinus—totum
enim possidet—quam meus paternus avitusque fundus Arpinas?
[9]
id enim caves. optimo enim iure ea sunt profecto
praedia quae optima condicione sunt. Libera meliore iure
sunt quam serva; capite hoc omnia quae serviebant non
servient. soluta meliore in causa sunt quam obligata;
eodem capite subsignata omnia, si modo Sullana sunt,
liberantur. immunia commodiore condicione sunt quam
illa quae pensitant; ego Tusculanis pro aqua Crabra vectigal
pendam, quia mancipio fundum accepi; si a Sulla
mihi datus esset, Rulli lege non penderem.
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.