| Seneca, Ad Lucilium Epistulae Morales |
More(113) |
| (Latin)
|
|
| letter 1: ... sed diligentem evenit, ratio mihi constat inpensae. Non possum me dicere
me dicere Hense; dicere me or dicere nihil me MSS.
nihil perdere, sed quid perdam et quare et quemadmodum, dicam; causas paupertatis meae reddam, sed evenit mihi, quod plerisque |
| letter 1: ... sed diligentem evenit, ratio mihi constat inpensae. Non possum me dicere
me dicere Hense; dicere me or dicere nihil me MSS.
nihil perdere, sed quid perdam et quare et quemadmodum, dicam; causas paupertatis meae reddam, sed evenit mihi, quod plerisque |
| letter 3: ... Gertz; ita AL.
eadem epistula illum et dixisti amicum et negasti. Itaque si
si Hense; sic ... et sic illum amicum vocasti, quomodo omnes candidatos bonos viros dicimus, quomodo obvios, si nomen non succurrit, dominos salutamus, hac ... vitium est, et omnibus credere et nulli. Sed alterum honestius dixerim vitium, alterum tutius; sic utrosque reprehendas, et eos qui... et agenti quiescendum est. Cum rerum natura delibera; illa dicet tibi et diem fecisse se et noctem. VALE. |
| letter 4: ... nemo non servus habet in te vitae necisque arbitrium. Ita dico: quisquis vitam suam contempsit, tuae dominus est. Recognosce exempla ... et hoc nunc primum, quod olim patiebaris, intellegis? Ita dico: ex quo natus es, duceris. Haec et eiusmodi versanda |
| letter 5: ... ad timoris remedia proficere. " Desines," inquit, "timere, si sperare desieris." Dices: "Quomodo ista tam diversa pariter eunt
eunt Volkmann; |
| letter 6: ... diurnam tibi mercedulam debeo, quid me hodie apud Hecatonem delectaverit dicam. "Quaeris," inquit, " quid profecerim ? Amicus esse mihi coepi." |
| letter 7: ... enim per voluptatem facilius vitia subrepunt.
Quid me existimas dicere ? Avarior redeo, ambitiosior, luxuriosior, immo vero crudelior et ... soli mihi hodie didicerim, communicabo tecum, quae occurrerunt mihi egregie dicta circa eundem fere sensum tria; ex quibus unum haec |
| letter 8: ... fieri, ut me interroges, quare ab Epicuro tam multa bene dicta referam potius quam nostrorum. Quid est tamen, quare tu ... Epicuri voces putes esse, non publicas ? Quam multi poetae dicunt, quae philosophis aut dicta sunt aut dicenda! Non adtingam tragicos nec togatas nostras. Habent enim hae... mimos iacet! Quam multa Publilii non excalceatis, sed coturnatis dicenda sunt!
Unum versum eius, qui ad ... Hunc sensum
sensum Buecheler; versum MSS.
a te dici non paulo melius et
et Muretus; sed MSS.... tuum, fortuna quod fecit tuum. Illud etiamnunc melius dictum a te non praeteribo: Dari bonum quod potuit, |
| letter 9: ...
An merito reprehendat in quadam epistula Epicurus eos, qui dicunt sapientem se ipso esse contentum et propter hoc amico ... si exprimere ἀπάθειαν uno verbo cito voluerimus et inpatientiam dicere. Poterit enim contrarium ei, quod significare volumus, intellegi. Nos eum volumus dicere, qui respuat omnis mali sensum; accipietur is, qui nullum... possit malum. Vide ergo, num satius sit aut invulnerabilem animum dicere aut animum extra omnem patientiam positum.
Hoc inter nos... velit esse sine amico, sed ut possit. Et hoc, quod dico " possit," tale est: amissum aequo animo fert.
Sine... in locum amissi.
Quaeris, quomodo amicum cito facturus sit; dicam, si illud mihi tecum converterit, ut statim tibi solvam, ... inter eum, qui amicum paravit et qui parat. Attalus philosophus dicere solebat iucundius esse amicum facere quam habere, quomodo artifici |
| letter 10: ... verba proieceris, quanti roboris plena. Gratulatus sum protinus mihi et dixi: " Non a summis labris ista venerunt, habent hae voces |
| letter 11: ... non aliter quam fatigatis et aestuantibus solet, quibusdam tremunt genua dicturis, quorundam dentes colliduntur, lingua titubat, labra concurrunt. Haec nec ... et cito in os prodeuntis.
Haec, ut dixi, nulla sapientia abigit; alioquin haberet rerum naturam sub imperio |
| letter 12: ... alius aliter excepit.
excepit MSS.; cepit Hense.
Dixit enim parem esse horis, nec mentitur; nam si dies... nos ex bona faciamus et in somnum ituri laeti hilaresque dicamus: Vixi et quem dederat cursum fortuna, peregi. ... et securus sui possessor, qui crastinum sine sollicitudine expectat. Quisquis dixit " vixi," cotidie ad lucrum surgit.
Sed iam... peculio veniet?" Noli timere; aliquid secum fert. Quare aliquid dixi ? Multum. Quid enim hac voce praeclarius, quam illi ... vita teneri potest. Calcare ipsas necessitates licet. "
Epicurus," inquis, "dixit. Quid tibi cum alieno ?" Quod verum est, meum ... tibi ingerere, ut isti, qui in verba iurant, nec quid dicatur aestimant, sed a quo, sciant, quae optima sunt, esse |
| letter 13: ... Non loquor tecum Stoica lingua, sed hac submissiore. Nos enim dicimus omnia ista, quae gemitus mugitusque exprimunt, levia esse et ... et litem contestatam habemus, in praesentia differatur. Quod ego leve dixero, tu gravissimum esse contendes; scio alios inter flagella ridere... cum coepit inpelli, nec timorem suum redigit ad verum. Nemo dicit: " Vanus auctor est, vanus haec aut finxit aut credidit." ...
tecum loqui, et tam lenibus te remediis focillare. Alius dicat: " Fortasse non veniet." Tu dic: "Quid porro, si veniet? Videbimus uter vincat. Fortasse pro... a natura tua ducimus; natus es ad ista, quae dicimus. Eo magis bonum tuum auge et exorna.
... auctorem huic voci, nisi esset secretior nec inter vulgata Epicuri dicta, quae mihi et laudare et adoptare permisi. VALE. |
| letter 14: ... habent quod ostendant. Illae pestes non minus graves sunt, famem dico et sitim et praecordiorum subpurationes et febrem viscera ipsa ...
Ad philosophiam ergo confugiendum est; hae litterae, non dico apud bonos, sed apud mediocriter malos, infularum loco sunt. ... aut alicuius ex illa officina.
Et quid interest quis dixerit ? Omnibus dixit. Qui eget divitiis, timet pro illis. Nemo autem sollicito |
| letter 15: ... verbis adicere: " Si vales bene est, ego valeo." Recte nos dicimus: " Si philosopharis, bene est." Valere autem hoc demum ... vel ille, qui in longum mittit, vel ille, ut ita dicam, saliaris
saliaris Madvig; salutaris' pLb; saltaris P.
aut, ut contumeliosius dicam, fullonius; quoius
quoius Buecheler; quos (quod) libet... et trepida; tota in futurum fertur." "Quis hoc," inquis, " dicit ?" Idem qui supra. Quam tu nunc vitam dici existimas stultam ? Babae et Isionis ? Non ita est; nostra dicitur, quos caeca cupiditas in nocitura, certe numquam satiatura praecipitat, |
| letter 16: ... scribis, unde veniant, scio; non sunt ficta nec colorata. Dicam tamen quid sentiam: iam de te spem habeo, nondum ... consilium exigant, quod ab hac petendum est.
Dicet aliquis: " Quid mihi prodest philosophia, si fatum est? Quid... meum; adhuc de alieno liberalis sum. Quare autem alienum dixi ? Quicquid bene dictum est ab ullo, meum est. Istuc quoque ab Epicuro dictum est: " Si ad naturam vives, numquam eris pauper; si |
| letter 17: ... paupertas mihi oneri sit aut ego alicui."
Cum hoc dicis, non videris vim ac potentiam eius, de quo cogitas, ... Perpessi sunt exercitus inopiam omnium rerum, vixerunt herbarum radicibus et dictu foedis tulerunt famem. Haec omnia passi sunt pro regno, ... voles ? Haec erit ultimum vitae instrumentum et, ut ita dicam, additamentum ? Tu vero, sive aliquid habes, iam philosophare,... occupationes divitum concursationesque ad divitias euntium securus laetusque ridebit ac dicet: "Quid in longum ipse te differs?
Expectabisne fenoris |
| letter 18: ... later MSS.; ut videatur pLPb.
mihi errasse, qui dixit olim mensem Decembrem fuisse, nunc annum.
Si... quibus contentus minimo ac vilissimo cibo, dura atque horrida veste dicas tibi: " Hoc est quod timebatur ? "
In ipsa securitate... didicissent.
Non est nunc quod existimes me dicere Timoneas cenas et pauperum cellas, et quicquid aliud est, |
| letter 19: ... erit id tempus Buecheler; erit tempus MSS.
Qualem dicimus seriem esse causarum, ex quibus nectitur fatum, talem esse
... ad metus.
Volo tibi hoc loco referre dictum Maecenatis vera in ipso culmine
in ipso culmine... Ipsa enim altitudo attonat summa." Si quaeris, in quo libro dixerit; in eo, qui Prometheus inscribitur. Hoc voluit dicere, attonita habet summa. Est ergo tanti ulla potentia, ut |
| letter 20: ... disputatione varia aut volubili detinent; facere docet philosophia, non dicere, et hoc exigit, ut ad legem suam quisque vivat, ... " Pauci, aliqui tamen. Est enim difficile hoc; nec hoc dico, sapientem uno semper iturum gradu, sed una via.
Observa... signum vacillantis animi ac nondum habentis tenorem suum.
Etiamnunc dicam, unde sit ista inconstantia et dissimilitudo rerum consiliorumque: nemo ... sermo tuus in grabato videbitur et in panno. Non enim dicentur tantum illa, sed probabuntur." Ego certe aliter audio, quae dicit Demetrius noster, cum illum vidi nudum, quanto minus quam
|
| letter 21: ... Quid sit autem, quod te inpediat, quia parum ipse dispicis, dicam.
Magna esse haec existimas, quae relicturus es, et... Hoc unum te admoneo, ne istud tantum existimes de divitiis dictum; quocumque transtuleris, idem poterit. Si vis Pythoclea honestum... ; pro eo or probeo MSS.
libentius Epicuri egregia dicta commemoro, ut istis,
istis Muretus; isti MSS.
... et te polenta excipiet et aquam quoque large ministrabit et dicet: " Ecquid bene acceptus es ? " " Non inritant," inquit, " hi |
| letter 22: ... perdes excusationem et apparebit te non incidisse. Ista enim, quae dici solent, falsa sunt: " Non potui aliter. Quid, si nollem ... ; cautiores quam fortiores sunt. Expectas forsitan, ut tibi haec dicant: " Turpe est cedere oneri. Luctare cum officio, quod semel ... laborem fugit, nisi crescit illi animus ipsa rerum difficultate."
Dicentur tibi ista, si operae pretium habebit perseverantia, si nihil ... nobiscum queri Haase; nobis conqueri MSS.
debet et dicere: " Quid hoc est ? Sine cupiditatibus vos genui, sine |
| letter 23: ... quod sit quaeris ? Ne gaudeas vanis. Fundamentum hoc esse dixi; culmen est.
Ad summa pervenit, qui ... paenitendas, ac nisi magna moderatione temperentur, in contrarium abituras. Ita dico: in praecipiti voluptas ad dolorem vergit, nisi modum tenuit....
Quid sit istud, interrogas, aut unde subeat? Dicam: ex bona conscientia, ex honestis consiliis, ex rectis actionibus, |
| letter 24: ...
Haec in animo voluta, quae saepe audisti, saepe dixisti. Sed an vere audieris, an vere dixeris, effectu proba. Hoc enim turpissimum est, quod nobis obici ... cum exurgendum erit. Abduc illum a privata causa ad publicam. Dic mortale tibi et fragile corpusculum esse, cui non ex ... me natura grave corporis mei pondus adstrinxit. Moriar; hoc dicis, desinam aegrotare posse, desinam alligari posse, desinam mori posse.
... sum tam ineptus, ut Epicuream cantilenam hoc loco persequar et dicam vanos esse inferorum metus, nec Ixionem rota volvi nec ... quidem magnus, numquam tamen acrior quam ubi veritati commodas verba, dixisti: Mors non una
una Muretus; ultima MSS.... Video quo spectes; quaeris, quid huic epistulae infulserim, quod dictum alicuius animosum, quod praeceptum utile. Ex hac ipsa materia, |
| letter 26: ... Seneca Lucilio suo salutem
Modo dicebam tibi, in conspectu esse me senectutis; iam vereor, ne... Incommodum summum est," inquis, " minui et deperire et, ut proprie dicam, liquescere. Non enim subito inpulsi ac prostrati sumus; carpimur... tota vita tractata; mors de te pronuntiatura est. Ita dico: disputationes et litterata conloquia et ex praeceptis sapientium verba ... sacra et huic epistulae viaticum dandum est. Puta me non dicere, unde sumpturus sum mutuum: scis cuius arca utar. Expecta ... sciamus, experiri non possumus. "
Meditare mortem "; qui hoc dicit, meditari libertatem iubet. Qui mori didicit, servire dedidicit; supra |
| letter 27: ... duobus his adiunctum est, derisor, ut grammaticos haberet analectas. Cum dixisset Sabinus centenis milibus sibi constare singulos servos; "Minoris," inquit... quomodo possum ? Vix vivo," " Noli, obsecro te," inquit, " istuc dicere; non vides, quam multos servos valentissimos habeas ? " Bona... vale. " Divitiae sunt ad legem naturae conposita paupertas." Hoc saepe dicit Epicurus aliter atque aliter; sed numquam nimis dicitur, quod numquam satis discitur. Quibusdam remedia monstranda, quibusdam inculcanda |
| letter 28: ... portorium solvero. " Initium est salutis notitia peccati." Egregie mihi hoc dixisse videtur Epicurus. Nam qui peccare se nescit, corrigi non |
| letter 29: ... a quo periculo iam abest. Nulli enim nisi audituro dicendum est. Ideo de Diogene nec minus de aliis Cynicis, ... et in se primum, deinde in nos iocabitur. Omnia, quae dicturus sum, occupabit. Scrutabitur scholas nostras et obiciet philosophis congiaria, ... Iulius Graecinus, vir egregius, quid sentiret, " Non possum," inquit, " tibi dicere; nescio enim, quid de gradu faciat," tamquam de essedario |
| letter 30: ... corporis et exsucti fuisse. Diu illud continuit et, ut verius dicam, continuavit
continuavit Buecheler; continiavit p; concinnavit LPb. ... malorum metum."
Haec ego scio et saepe dicta et saepe dicenda, sed neque cum legerem, aeque mihi profuerunt, neque cum ... iis
iis Gertz; his P; diis pLb.
dicentibus, qui negabant timenda, a quorum metu aberant; hic vero... apud me auctoritatis habuit, cum loqueretur de morte vicina.
Dicam enim
enim Mentel; etiam pLPb.
quid sentiam: ... expertus; accessus mortis quam perturbationem adferat, optime tibi hi dicent, qui secundum illam steterunt, qui venientem et viderunt et ... agitatorum laetitia, cum septimo spatio palmae adpropinquant.
Dicebat quidem ille Epicuri praeceptis obsequens, primum sperare se nullum |
| letter 31: ... ipsa tolerantia, quae se ad dura et aspera hortatur ac dicit: " Quid cessas ?
Non est viri timere sudorem." Huc |
| letter 33: ... rarae interim interveniunt, quia inexpectatae, quia mirum est fortiter aliquid dici ab homine mollitiam professo. Ita enim plerique iudicant. Apud ... rege; sibi quisque se vindicat. Apud istos quicquid Hermarchus dixit, quicquid Metrodorus, ad unum refertur. Omnia quae quisquam in illo contubernio locutus est, unius ductu et auspiciis dicta sunt. Non possumus, inquam, licet temptemus, educere aliquid ex ... ac paucissimis vocibus et memoria stare; sibi iam innitatur. Dicat ista, non teneat. Turpe est enim seni aut prospicienti senectutem ex commentario sapere. " Hoc Zenon dixit"; tu quid ? " Hoc Cleanthes"; tu quid ? Quousque sub alio moveris ? Impera et dic, quod memoriae tradatur.
Aliquid et de tuo... ad exemplar pendere et totiens respicere ad magistrum. "
Hoc dixit Zenon, hoc Cleanthes ! " Aliquid inter te intersit et |
| letter 34: ... plurimum est, non sic quomodo principia totius operis dimidium occupare dicuntur; ista
ista Haase; ita MSS.
res animo... pars magna bonitatis est velle fieri bonum. Scis quem bonum dicam ? Perfectum, absolutum, quem malum facere nulla vis, nulla ... si perseveraveris et incubueris et id egeris, ut omnia facta dictaque tua inter se congruant ac respondeant sibi et una |
| letter 37: ... virum bonum, sacramento rogatus es. Deridebit te, si quis tibi dixerit mollem esse militiam et facilem. Nolo te decipi. |
| letter 38: ... perhaps rightly.
Aliquando utendum est et illis, ut ita dicam, contionibus, ubi qui dubitat, impellendus est; ubi vero non... late patet, si aspicias: in opere crescit. Pauca sunt, quae dicuntur, sed si illa animus bene excepit, convalescunt et exurgunt. ... quae seminum; multum efficiunt. et angusta sunt. Tantum, ut dixi, idonea mens capiat
capiat later MSS.; rapiat pLPb |
| letter 39: ... profutura sit ratio ordinaria quam haec, quae nunc vulgo breviarium dicitur, olim cum latine loquerentur, summarium vocabatur. Illa res discenti |
| letter 40: ... istam later MSS.; habe ut istam pLPb.
vim dicendi rapidam atque abundantem aptiorem esse circulanti quam agenti rem ... quod exspectatur, quam quod praetervolat. Denique tradere homines discipulis praecepta dicuntur; non traditur quod fugit.
Adice nunc, ... p.
ac longius quam voluit effertur; sic ista dicendi celeritas nec in sua potestate est nec satis decora ... ; perennis sit unda, non torrens. Vix oratori permiserim talem dicendi velocitatem inrevocabilem ac sine lege vadentem. Quemadmodum enim iudex ...
Recte ergo facies, si non videris istos, qui quantum dicant, non quemadmodum quaerunt, et ipse malueris, si necesse est, ... vel p. vinicium MSS.; velut P. Vinicius Lipsius.
dicere, qui titubat.
qui titubat Capps; qui itaque MSS.
Cum quaereretur, quomodo P. Vinicius diceret, Asellius ait: "Tractim." Nam Geminus Varius ait: " Quomodo istum |
| letter 41: ... te deus, tecum est, intus est. '
Ita dico, Lucili: sacer intra nos spiritus sedet, malorum honorumque nostrorum ... aequo deos, non subibit te veneratio eius ?
Non dices: " Ista res maior est altiorque quam ut credi similis |
| letter 42: ... nec fieri potest nec intellegi. Scis quem nunc virum bonum dicam ? Huius secundae notae. Nam ille alter fortasse tamquam ...
Meministi, cum quendam adfirmares esse in tua potestate, dixisse me volaticum esse ac levem et te non pedem |
| letter 43: ... non ut tutius vivamus, sed ut peccemus occultius.
Rem dicam, ex qua mores aestimes nostros: vix quemquam invenies, qui |
| letter 44: ...
Iterum tu mihi te pusillum facis et dicis malignius tecum egisse naturam prius, deinde fortunam, cum possis |
| letter 45: ... quomodo fiat intellegam; perdidi usum. Idem de istis captionibus dico; quo enim nomine potius sophismata appellem ? Nec ignoranti |
| letter 46: ... , sed gavisus sum. Quid ingenii iste habuit, quid animi! Dicerem, quid inpetus, si interquievisset, si ex intervallo
gi ex |
| letter 47: ... , sed quo utique; honores illis in domo gerere, ius dicere permiserunt et domum pusillam rem publicam esse iudicaverunt.
... superbe superiorem; colant potius te quam timeant.
Dicet aliquis nunc me vocare ad pilleum servos et dominos de fastigio suo deicere, quod dixi: colant potius dominum quam timeant. " Ita inquit prorsus: colant tamquam clientes, tamquam salutatores ?" Hoc qui dixerit, obliviscetur id dominis parum non esse, quod deo |
| letter 48: ... quid amico praestare debeam, quid homini, quam quot modis amicus dicatur, et homo quam multa significet. In diversum ecce sapientia ... disiectis et errantibus clarum veritatis lumen ostendas.
Dic, quid natura necessarium fecerit, quid supervacuum, quam faciles leges
... et debilitari generosam indolem in istas argutias coniectam.
Pudet dicere, contra fortunam militaturis quae porrigant tela, quemadmodum illos subornent. ... quod omnes timent calcem, ad grammaticorum elementa descenditis ? Quid dicitis ? Sic itur ad astra ? Hoc |
| letter 49: ... fieri, immo saepissime fieri, ut qui diu vixit, parum vixerit. Dic mihi dormituro: " Potes non expergisci "; dic experrecto: " Potes non dormire amplius." Dic exeunti: "Potes non reverti"; dic redeunti: "Potes non exire."
Erras, si in navigatione tantum |
| letter 50: ... Caeci tamen ducem quaerunt, nos sine duce erramus et dicimus: "Non ego ambitiosus sum, sed nemo aliter Romae potest ... tantum bonum induere.
Laborandum est, et ut verum dicam, ne labor quidem magnus est, si modo, ut dixi, ante animum nostrum formare incipimus et recorrigere, quam indurescat |
| letter 51: ... ; et illuc MSS.
nobilissimum Siciliae montem, quem quare dixerit Messala unicum, sive Valgius, apud utrumque enim legi, non |
| letter 52: ... non duce tantum opus sit, sed adiutore et, ut ita dicam, coactore. Hic tertius color est. Si quaeris huius ... sunt et in fundamentis suis occupata. Itaque illum ego feliciorem dixerim, qui nihil negotii secum habuit, hunc quidem melius de ... LPb; Hense suggests vitam vita.
docent, qui cum dixerunt, quid faciendum sit, probant faciendo, qui docent, quid vitandum sit, nec umquam in eo, quod fugiendum dixerunt, deprehenduntur.
Eum elige adiutorem, quem magis admireris, cum... clamorem theatri et scholae; est aliqua et laudandi decentia.
dicentia Koch; licentia LPb; scientia later MSS. Gertz conj. |
| letter 53: ... , articuli punctiunculas sentiunt; adhuc dissimulamus et aut talum extorsisse dicimus nos aut in exercitatione aliqua laborasse. Dubio et incipiente |
| letter 54: ... , quem quare Graeco nomine appellem nescio; satis enim apte dici suspirium potest. Brevis autem valde et procellae similis est ... lucem; atqui nullam sensimus tunc vexationem.
Rogo, non stultissimum dicas, si quis existimet lucernae peius esse, cum extincta est, |
| letter 55: ... ignava. Numquam aliter hanc villam Vatia vivo praeteribam, quam ut dicerem: " Vatia hic situs est."
Sed adeo, mi Lucili |
| letter 56: ... etiam obirata rebus parum sibi cedentibus.
Idem de luxuria dico, quae videtur aliquando cessisse, deinde frugalitatem professos sollicitat atque ... sumus, si receptui cecinimus, si speciosa contemnimus, ut paulo ante dicebam, nulla res nos avocabit, nullus hominum aviumque concentus interrumpet |
| letter 57: ... facilius recipiunt quam vident.
Sensi ergo, ut dicebam, quandam non quidem perturbationem, sed mutationem. Rursus ad primum ... , sed efficientia timor spectat.
Nunc me putas de Stoicis dicere, qui existimant animam hominis magno pondere extriti permanere non ... exitus liber ? Ego vero non facio; qui hoc dicunt, videntur mihi errare.
Quemadmodum flamma non potest obprimi, |
| letter 58: ... quaedam simplicia in usu erant, sicut " cernere ferro inter se " dicebant.
dicebant Mentel; dicebantur MSS.
Idem Vergilius hoc probabit tibi: Ingentis ... coiisse viros et cernere ferro. Quod nunc decernere dicimus. Simplicis illius verbi usus amissus est.
Dicebant antiqui " si iusso," id est iussero. Hoc nolo mihi ... auribus tuis " essentiam "
essentiam Muretus; quid sentiam MSS.
dicere; si minus, dicam et iratis. Ciceronem auctorem huius verbi habeo, puto locupletem. |
| letter 59: ... elatio suis bonis verisque fidentis. Vulgo tamen sic loquimur, ut dicamus magnum gaudium nos ex illius consulatu aut nuptiis aut ... desinere nec in contrarium verti.
Itaque cum dicit Vergilius noster Et mala mentis gaudia, diserte quidem dicit, sed parum proprie. Nullum enim malum gaudium est. Voluptatibus ... enim homines malo suo laetos.
Tamen ego non inmerito dixeram cepisse me magnam ex epistula tua voluptatem; quamvis enim... qua poetis, sed ut inbecillitatis nostrae adminicula sint, ut et dicentem et audientem in rem praesentem adducant.
Sextium ecce cum... cito nobis placemus; si invenimus, qui nos bonos viros dicat, qui prudentes, qui sanctos, adgnoscimus. Non sumus modica laudatione ... Idem nos faciamus. Pro sua quemque portione adulatio infatuat. Dicamus: " Vos quidem dicitis me prudentem esse, ego autem video, |
| letter 61: ... Quicquid necesse futurum est repugnanti, volenti necessitas non est. Ita dico: qui imperia libens excipit, partem acerbissimam servitutis effugit, facere |
| letter 63: ... Graecorum maximus ius flendi dederit in unum dumtaxat diem, cum dixerit etiam Niobam de cibo cogitasse ? Quaeris, unde sint ... . Sed hic quoque morsus habet suam voluptatem.
Nam, ut dicere solebat Attalus noster, "sic amicorum defunctorum memoria iucunda ... quod adiecturus sum, non ideo tamen praetermittam, quia ab omnibus dictum est: finem dolendi etiam qui consilio non fecerat, tempore ... the other MSS.; ergo p, possibly rightly.
debui dicere: "Minor est Serenus meus; quid ad rem pertinet? |
| letter 64: ... , non faciunt animum, quia non habent; cum legeris Sextium, dices: " Vivit, viget, liber est, supra hominem est, dimittit me |
| letter 65: ... Plus negotii habes quam existimas; triplex causa est.
Dicunt, ut scis, Stoici nostri duo esse in rerum natura, ...
Omnis ars naturae imitatio est. Itaque quod de universo dicebam, ad haec transfer, quae ab homine facienda sunt. ... causam esse, id, quod facit. Aristoteles putat causam tribus modis dici: " Prima," inquit, " causa est ipsa materia, sine qua nihil ... illa nihil patitur.
Quinque ergo causae sunt, ut Plato dicit: id ex quo, id a quo, id in quo, ... Fer ergo, iudex, sententiam et pronuntia, quis tibi videatur verissimum dicere, non quis verissimum dicat. Id enim tam supra nos est quam ipsa veritas. ... quid effici non potest, id causam iudicant esse faciendi, pauca dixerunt. Ponant inter causas tempus; nihil sine tempore potest fieri |
| letter 66: ... a contemptu sui venit.
Errare mihi visus est, qui dixit gratior et pulchro veniens e
The Vergil MSS... quod honestum. Si hoc concesseris, omne honestum perit. Quare ? Dicam: quia nihil honestum est, quod ab invito, quod coactum
... ad me nihil pertinet." Quid miraris, si ego paria bona dico alterius in convivio iacentis,
alterius in convivio iacentis Arg... MSS.; quod cum or quocum MSS.
incredibilius est dicat Epicurus, dulce esse torreri?
Sed
torreri sed Ludwig... vir bonus erit, etiam si fortuna dispari utetur. Idem, ut dixi, in rebus iudicium est, quod in hominibus: aeque laudabilis ... quicquam apto aptius, quia plano nihil est planius. Non potes dicere hoc magis par esse alicui quam illud; ergo nec... virtutum natura est, tria genera bonorum in aequo sunt. Ita dico: in aequo est moderate gaudere et moderate dolere. Laetitia |
| letter 67: ... . Sed
Buecheler would delete sed.
separa ista, ut dixi; nihil erit quod tibi faciat errorem. Non enim pati... ; omitted by VPb.
demissa laxantem. Utrum tandem illi dicturus es " vellem quae velles " et "moleste fero" an "feliciter ... (malatia) p; malitia VPb.
est.
Attalus Stoicus dicere solebat: " malo me fortuna in castris suis quam in ... bene est. Occidor, sed fortiter; bene est." Audi Epicurum, dicet et " dulce est." Ego tam honestae rei ac severae |
| letter 68: ... faciunt, de te apud te male existima; adsuesces et dicere verum et audire. Id autem maxime tracta, quod in ... pectore ipso collectio et vomica est. Nolo nolo laudes, nolo dicas: " o magnum virum ! contempsit omnia et damnatis humanae ... ; non medicus, sed aeger hic habitat. Malo, cum discesseris, dicas: " ego istum beatum hominem putabam et eruditum. Erexeram aures;... istud, quod in exitu discis,
discis later MSS.; dicis pVPb.
aut in quam rem ? " In hanc, |
| letter 70: ... sibi.
Optima est, quae placet. Stulte haec cogitantur: "aliquis dicet me parum fortiter fecisse, aliquis nimis temere, aliquis fuisse ... expectanovum esse exitum VPb.
quem natura decrevit. Hoc qui dicit, non videt se libertatis viam eludere. Nil melius aeterna |
| letter 71: ... collirges Muretus; colligis MSS.
; digito, ut ita dicam, demonstrandum est nec in multa spargendum. Quid enim ad rem pertinet in particulas illud diducere, cum possis dicere: summum bonum est, quod honestum est ? Et quod ... modo iacueris ipso torquente securior, et aegrotare, si non male dixeris fortunae, si non cesseris morbo, omnia denique, quae ceteris ... Socrates qui totam philosophiam revocavit ad mores et hanc summam dixit esse sapientiam, bona malaque distinguere, "sequere," inquit, "illos, si ... verti.
Itaque ut M. Cato, cum aevum animo percucurrerit, dicet: " omne humanum genus, quodque est quodque erit, morte damnatum ... vita quam mors honesta, quoniam non intenditur virtus. Idem esse dicebat Socrates veritatem et virtutem. Quomodo illa non crescit, sic ... minoribus bonis mulieres, numerabis etiam in malis, et infelicem Socraten dices in carcere, infelicem Catonem vulnera sua animosius quam although, |
| letter 72: ... , incommodo addatur; maximum autem illud bonum est fixum. Ita dico: extrinsecus aliqua sunt incommoda, velut in corpore interdum robusto ... by Muretus.
semel in totum sanatur.
Dicam, quomodo intellegam
intellegam Koch; intellegas MSS.
sanum: ... quam non quidem contigerunt, in conspectu tamen et, ut ita dicam, sub ictu habent; hi non concutiuntur, ne defluunt quidem |
| letter 73: ... otium, quod inter deos agitur, quod deos facit?
Ita dico, Lucili, et te in caelum compendiario voco.
Solebat Sextius dicere Iovem plus non posse quam bonum virum. Plura Iuppiter ... quam inter duos, quibus par scientia regendi gubernaculum est, meliorem dixeris, cui maius speciosiusque navigium est.
Iuppiter quo antecedit virum |
| letter 74: ... non faciet vos haec munitio tutos a fortuna et inmunes. Dicitis enim inter bona esse liberos pios et bene ...
si fons, ex quo Auxerat, salvus est ? Non dices vitam iustiorem salvis liberis quam amissis nec ordinatiorem nec ... effici.
Sequitur illud, quod me responsurum esse dicebam. Non adfligitur sapiens liberorum amissione, non amicorum. Eodem enim ... et prompte.
Hoc enim stultitiae proprium quis dixerit, ignave et contumaciter facere, quae faciat, et alio corpus |
| letter 75: ... unum plane tibi adprobare vellem: omnia me illa sentire, quae dicerem, nec tantum sentire, sed amare. Aliter homines amicam, aliter ... ieiuna esse et arida volo, quae de rebus tam magnis dicentur; neque enim philosophia ingenio renuntiat. Multum tamen operae inpendi... proficientium genus, de quo locutus sum, ita complectuntur, ut illos dicant iam effugisse morbos animi, adfectus nondum, et adhuc ...
Quid inter morbos animi intersit et adfectus, saepe iam dixi. Nunc quoque te admonebo: morbi sunt inveterata vitia et ... ; praeoccupati sumus. Ad virtutem contendimus inter vitia districti. Pudet dicere: honesta colimus, quantum vacat. At quam grande praemium expectat, |
| letter 76: ... famae placent.
Quare autem unum sit bonum, quod honestum, dicam, quoniam parum me exsecutum priore epistula iudicas magisque hanc rem tibi laudatam quam probatam putas, et in artum, quae dicta sunt, contraham.
Omnia suo bono constant. Vitem... est; et pavones. Velox est; et equi. Non dico, in his omnibus vincitur. Non quaero, quid in se ... reicitur.
Quae condicio rerum, eadem hominum est. Navis bona dicitur non quae pretiosis coloribus picta est nec cui argenteum ... , gubernaculo parens, velox et non sentiens ventum.
Gladium bonum dices non cui auratus est balteus nec cuius vagina gemmis ... ; hoc autem unum bonum est, quo uno beatus edicitur. Dicimus et illa bona esse, quae a virtute profecta contractaque ... haec faciendi et non faciendi ratio derigitur. Quid sit hoc, dicam: vir bonus quod honeste se facturum putaverit, faciet, etiam |
| letter 77: ... tui iuris, quod alieni est. Non sumes pueri spiritum, ut dicas " non servio" ? Infelix, servis hominibus, servis rebus, servis |
| letter 78: ... facere est.
Quae mihi tunc fuerint solacio dicam, si prius hoc dixero,
dixero or dixerim later MSS.; dixeris VPb.
haec ipsa, quibus adquiescebam, medicinae vim habuisse. ... sunt: metus mortis, dolor corporis, intermissio voluptatum. De morte satis dictum est; hoc unum dicam, non morbi hunc esse sed naturae metum Multorum mortem |
| letter 79: ... se dedit et qui praecesserant, non praeripuisse mihi videntur, quae dici poterant, sed aperuisse.
M ultum
sed |
| letter 80: ... servio illis, sed adsentior.
Magnum tamen verbum dixi, qui mihi silentium promittebam et sine interpellatore secretum. Ecce ... adsignat. Ille, qui in scaena latus incedit et haec resupinus dicit En impero Argis; regna mihi liquit Pelops, ... diurnum accipit, in centunculo dormit. Idem de istis licet omnibus dicas, quos supra capita hominum supraque turbam delicatos lectica suspendit; |
| letter 81: ... illam rigidi iudicis sententiam quaeris, alterum ab altero absolvet et dicet: " Quamvis iniuriae praeponderent, tamen beneficiis donetur, quod ex iniuria ... illi gratiam rettulit." Referre est ultro, quod debeas, adferre. Non dicimus " gratiam reddidit," reddunt enim et qui reposcuntur et qui inviti et qui ubilibet et qui per alium. Non dicimus "reposuit beneficium" aut "solvit"; nullum nobis placuit, quod ... Hoc aliquis inter illa numerat, quae videmur inopinata omnibus dicere, παράδοξα Graeci vocant, et ait : " Nemo ergo scit ... pretium venditori persolvere ? " Ne nobis fiat invidia, scito idem dicere Epicurum. Metrodorus certe ait solum sapientem referre gratiam scire
Deinde idem admiratur, cum dicimus : "Solus sapiens scit amare. Solus sapiens amicus est." Atqui ... in plures cadit quam vera amicitia. Deinde idem admiratur, quod dicimus fidem nisi in sapiente non esse, tamquam non ipse |
| letter 82: ... by Muretus.
nunc sic excipe, quemadmodum a populo solet dici: dure, aspere, laboriose. Audire solemus sic quorundam vitam laudari, quibus invidetur: "molliter vivit"; hoc dicunt: " mollis est." Paulatim enim effeminatur animus atque in similitudinem ... propius later MSS.; potius VPb.
accessit. Possis illi dicere: facile provocabas mala absentia; ecce dolor, quem tolerabilem esse dicebas, ecce mors, quam contra multa animose locutus es; sonant... nec moritura risum movere ? Non mehercules facile tibi dixerim, utrum ineptior fuerit, qui se hac interrogatione iudicavit mortis ... non est gloriosa, sed fortiter mori gloriosum est. Et cum dicis: " indifferens nihil gloriosum est," concedo tibi ita, ut dicam nihil gloriosum esse nisi circa indifferentia. Tamquam indifferentia esse |
| letter 83: ... est. Interest animis nostris et cogitationibus mediis intervenit—sic intervenit, dico, tamquam aliquando discedat.
Faciam ergo, quod iubes, et quid... kalendis Ianuariis euripum salutabam, qui anno novo quemadmodum legere, scribere, dicere aliquid, sic auspicabar in Virginem desilire, primum ad Tiberim ...
Quid ergo est nunc, cui animum adiecerim ? Dicam. Superest ex hesterno mihi cogitatio: quid sibi voluerint prudentissimi ... quidem, ut existimo, agi potest. Ait enim ebrium duobus modis dici: altero, cum aliquis vino gravis est et inpos sui;... ebrius fieri et huic obnoxius vitio est. Hunc a Zenone dici, qui soleat fieri ebrius, non qui sit.
... centurio tacenda mandaverint. De illa C. Caesaris caede, illius dico, qui superata Pompeio rem publicam tenuit, tam creditum est ... virum bonum non debere ebrium fieri, cur syllogismis agis ? Dic, quam turpe sit plus sibi ingerere quam capiat et |
| letter 84: ... debemus; altera res contristabit vires et exhauriet, de stilo dico, altera solvet ac diluet. Invicem hoc et illo commeandum ... ex tenerrimis virentium florentiumque decerpserint, non sine quodam, ut ita dicam, fermento, quo in unum diversa coalescunt.
Sed...
Singulorum illic latent voces, omnium apparent. De choro dico, quem veteres philosophi noverant; in commissionibus nostris plus cantorum... si nihil egerimus nisi ratione suadente. Hanc si audire volueris, dicet tibi: relinque ista iamdudum, ad quae discurritur. Relinque divitias, |
| letter 85: ... praeterieram, contentus quasi gustum tibi dare eorum, quae a nostris dicuntur, ut probetur virtus ad explendam beatam vitam sola satis ... inperturbatum et constantem et sine tristitia sic interpretentur, tamquam inperturbatus dicatur, qui raro perturbatur et modice, non qui numquam. Item sine tristitia eum dici aiunt, qui non est obnoxius tristitiae nec frequens nimiusve ... est bona valitudo mediocritas morbi. "
Sic," inquit, "sapiens inperturbatus dicitur, quomodo apyrina dicuntur, non quibus nulla inest duritia granorum, sed quibus minor." ... ista mediocritas et inutilis, eodem loco habenda, quo si quis diceret modice insaniendum, modice aegrotandum.
Sola virtus habet, non recipiunt... sit excludere quam admissa conprimere?
Quidam ita distinxerunt, ut dicerent: " Temperans ac prudens positione quidem mentis et habitu tranquillus |
| letter 86: ... scilicet sordes opere collegerant, ceterum toti nundinis lavabantur. Hoc loco dicet aliquis: "olim
aliquis: olim Hense; aliquotis, aliquo, aliquis ... ait Vergilius noster, qui non quid verissime, sed quid decentissime diceretur aspexit nec agricolas docere voluit, sed legentes delectare.
Nam... suas ulmos.
Omnes autem istas arbores, quae, ut ita dicam, grandiscapiae sunt, ait aqua adiuvandas cisternina, quae si prodest, |
| letter 87: ... agri possidet, quantum invidiose in desertis Apuliae possideret. Cum omnia dixeris, pauper est. Quare ? Quia debet. " Quantum ? " inquis. ... hoc sic respondent Peripatetici, ut quod primum proponimus, falsum esse dicant. " Ab eo," inquiunt, " quod est bonum, non utique fiunt ... quomodo posuerimus quod bonum est in musica. Non enim id dicimus, quod instruit musicum, sed quod facit; tu ad supellectilem... MSS.
planius volo. Bonum in arte musica duobus modis dicitur, alterum, quo effectus musici adiuvatur, alterum, quo ars. Ad ... cocus. Cui contingit habere rem non quamlibet, hunc non quemlibet dixeris; qualia quisque habet, talis est.
Fiscus tanti est, ... , bonum non esse.
Itaque in dolentiam numquam bonum dicam; habet illam cicada, habet pulex. Ne quietem quidem et molestia vacare bonum dicam; quid est otiosius verme ? Quaeris, quae res sapientem |
| letter 88: ... potest; rudimenta sunt nostra, non opera.
Quare liberalia studia dicta sint, vides; quia homine libero digna sunt. Ceterum unum... Peripateticum, tria bonorum genera inducentem, modo Academicum , omnia incerta dicentem. Adparet nihil horum esse in illo, quia omnia sunt. ... avum tuum quis istum agrum tenuit ? Cuius, non dico hominis, sed populi fuerit, expedire potes ? Non dominus ...
After usu capi the later MSS. give publicum dicis; omitted by VPb.
publicum; hoc, quod tenes, quod tuum dicis, publicum est et quidem generis humani.
O... rotunda metiri, in quadratum redigis quamcumque acceperis formam, intervalla siderum dicis, nihil est, quod in mensuram tuam non cadat. Si artifex es, metire hominis animum. Dic quam magnus sit, dic quam pusillus sit. Scis, quae |
| letter 89: ... maius crevit, facilius agnoscitur, si discessit in partes, quas, ut dixi, innumerabiles esse et parvulas non oportet. Idem enim vitii ... si videtur Haase; si ut videtur MSS.
tibi, dicam, inter sapientiam et philosophiam quid intersit. Sapientia perfectum bonum ... Cornelissen; ostendit B.
quo illa pervenit. Philosophia unde dicta sit, apparet. Ipso enim nomine fatetur quid amet.
quid... B.
Sapientiam quidam ita finierunt, ut dicerent divinorum et humanorum scientiam. Quidam ita: sapientia est nosse ... qui aliter atque aliter finirent. Alii studium illam virtutis esse dixerunt, alii studium corrigendae mentis, a quibusdam dicta est adpetitio rectae rationis.
Illud quasi constitit, aliquid inter... se philosophia virtusque.
Philosophiae tres partes esse dixerunt et maximi et plurimi auctores: moralem, naturalem, rationalem. Prima |
| letter 90: ... a sapientibus viris iudicat.
Isto enim modo dicat licet sapientes fuisse, per quos Tunc laqueis captare ... spatha coire cogatur et iungi. Textrini quoque artem a sapientibus dixit iuventam, oblitus postea repertum hoc subtilius genus, in quo ... quibus BA.
vestis nihil celatura conficitur, in qua non dico nullum corpori auxilium, sed nullum pudori est?
... arbitrio." Non multum afuit, quin sutrinum quoque inventum a sapientibus diceret.
Omnia ista ratio quidem, sed non recta... Seneca is right.
" Democritus," inquit, " invenisse dicitur fornicem, ut lapidum curvatura paulatim inclinatorum medio saxo alligaretur." Hoc dicam falsum esse; necesse est enim ante Democritum et pontes... publicarum opum secura possessio. Quidni ego illud locupletissimum mortalium genus dixerim, in quo pauperem invenire non posses ?
Inrupit |
| letter 91: ... spargit ac dissipat. Longam moram dedit malis properantibus, qui diem dixit; hora
hora Gruter; horam BA.
momentumque temporis... nascimur, pares morimur. Idem de urbibus quod de urbium incolis dico: tam Ardea capta quam Roma est. Conditor ille iuris ... sciturus, quam pusilla terra esset, ex qua minimum occupaverat. Ita dico: infelix ob hoc, quod intellegere debebat falsum se gerere ... , "omnibus eadem sunt, aeque difficilia."
Hoc puta rerum naturam dicere: " ista, de quibus querelis, omnibus eadem sunt. Nulli dare ... autem stultius homine verba metuente ? Eleganter Demetrius noster solet dicere eodem loco sibi esse voces inperitorum, quo ventre redditos |
| letter 92: ... Antipater quoque inter magnos sectae huius auctores aliquid se tribuere dicit externis, sed exiguum admodum. Vides autem quale sit die ... magnevitam A.
facit titillatio corporis; quid ergo dubitaris dicere bene esse homini, si palato bene est ?
Et hunc tu, non dico inter viros numeras, sed inter homines, cuius summum bonum ... honestae sunt, non ipsa quae aguntur.
Quod de veste dixi, idem me dicere de corpore existima. Nam hoc quoque natura ut quandam ... bonum suum, si potest minui.
Paulo ante dicebam igniculum nihil conferre lumini solis. Claritate enim eius quicquid ... , quod adversus solem potest nebula.
Invenitur, qui dicat sapientem corpore parum prospero usum nec miserum esse nec |
| letter 93: ... vixit. Immo octoginta annis fuit, nisi forte sic vixisse eum dicis, quomodo dicuntur arbores vivere.
Obsecro te, Lucili, hoc agamus, ut... annos accedere recusaverim, nihil tamen mihi ad beatam vitam defuisse dicam, si spatium eius inciditur. Non enim ad eum diem |
| letter 94: ... fixam potius medullis famem detrahe. " Idem tibi de omnibus vitiis dico: ipsa removenda sunt, non praecipiendum quod fieri illis manentibus ... desideravit later MSS.; desideravit BA.
ad singula, qui dicat: sic incede, sic cena. Hoc viro hoc feminae, hoc ... in vanum monentium verba."
Haec ab Aristone dicuntur; cui respondebimus ad singula. Primum adversus illud, quod ait... ; aut in isto BA.
modo licet et consolationes dicas supervacuas et exhortationes; atqui non sunt supervacuae, ergo ne... ," " te nosce."
Numquid rationem exiges, eum tibi aliquis hos dixerit versus ? Iniuriarum remedium est oblivio. Audentes... animo, sed parum prompta, quae incipiunt in expedito esse, eum dicta sunt. Quaedam diversis locis iacent sparsa, quae contrahere inexercitata ... est, ipsa natura contenti esse debemus.
Hoc qui dicunt, non vident alium esse ingenii mobilis et erecti, alium |
| letter 95: ...
Petis a me, ut id, quod in diem suum dixeram debere differri, repraesentem et scribam tibi, an haec pars philosophiae, quam Graeci paraeneticen vocant, nos praeceptivam dicimus, satis sit ad consummandam
consummandam later MSS.; consum... Saepe aliud volumus, aliud optamus et verum ne dis quidem dicimus, sed di aut non exaudiunt aut miserentur.
Ego me... et tibi ingentem epistulam inpingam, quam tu si invitus leges, dicito: " ego mihi hoc contraxi " teque inter illos numera, quos ... casu, in hac maxima culpa est sponte delinquere.
Quod dico, tale est. Grammaticus non erubescet soloecismo, si sciens fecit, ... omne BA.
Inbecilla sunt per se et, ut ita dicam, sine radice, quae partibus dantur. Decreta sunt, quae muniant, ... est docemurque disputare, non vivere."
Fuit sine dubio, ut dicitis, vetus illa sapientia cum maxime nascens rudis non minus |
| letter 97: ... a culpa. Et si aestimare licentiam cuiusque saeculi incipias, pudet dicere, numquam apertius quam coram Catone peccatum est.
Credat aliquis...
commiserat violatis religionibus eius sacrificii, quod pro populo fieri dicitur sic summotis extra consaeptum omnibus viris, ut picturae quoque ... iudicio facta sunt, in quo, si nihil aliud, Cato testimonium dixerat.
Ipsa ponam verba Ciceronis, quia res fidem excedit... conspici; ipsas nequitia tenebras timet.
Eleganter itaque ab Epicuro dictum puto: " potest nocenti contingere, ut lateat, latendi fides non ... in suspenso relinquam ?
Illic dissentiamus cum Epicuro, ubi dicit nihil iustum esse natura et crimina vitanda esse, quia |
| letter 98: ... instruxeris, nisi illud frequenter et sine querella inter singula damna dixeris: " dis aliter visum est."
Immo mehercules ut carmen fortius ac iustius petam, quo animum tuum magis fulcias, hoc dicito, quotiens aliquid aliter quam cogitabas evenerit: " di melius."
... constantiam spondet.
Egregie itaque videtur mihi Metrodorus dixisse in ea epistula, qua sororem amisso optimae indolis filio ... nos relinquit, quem nos iniquitate desiderii perdidimus.
Dic tibi: " Ex istis, quae terribilia videntur, nihil est invictum. ... ut possimus dolores, quocumque modo corpus invaserint, perferre et fortunae dicere: " cum viro tibi negotium est; quaere, quem vincas." |
| letter 99: ...
Epistulam, quam scripsi Marullo, cum filium parvulum amisisset et diceretur molliter ferre, misi tibi, in qua non sum solitum ... omnes, in quo uno nemo decipitur. ' Sed puer decessit.' Nondum dico melius agi cum eo, qui cito
cito added by... iudico sapienti viro alias permissas cadere, alias vi sua latas. " Dicam quid intersit. Cum primus nos nuntius acerbi funeris perculit, ... praecepta nostra duritiae,
duritiae Madvig; duritia BA.
quod dicamus dolorem aut admittendum in animum non esse aut cito ... est; cum aliquid lacrimarum adfectus effuderit et, ut ita dicam, despumaverit, non esse tradendum animum dolori. Quid, tu dicis miscendam ipsi dolori voluptatem ? Sic consolamur crustulo ... animo summovetur an voluptas ad dolorem quoque admittitur ? ' Admittitur ' dico ? Captatur et quidem ex ipso. '
Est aliqua ' inquit |
| letter 100: ... de philosopho agi conpositionem eius accusas. Puta esse quod dicis et effundi verba, non figi; primum habet ista res... added by Hense.
nunc, quod in hoc quoque, quod dicturus sum, ingens
ingens later MSS.; indigens BA. ... conposuit et animis scripsit ista, non auribus.
Praeterea ipso dicente non vacasset tibi partes intueri, adeo te summa rapuisset;... honestos et magnificos habes, non coactos in sententiam, sed latius dictos. videbimus, quid parum recisum sit, quid parum structum, quid ... quicquid aliud luxuria non contenta decore simplici miscet; quod dici solet, domus recta est.
Adice nunc, quod de... saeculo prior.
Humilia praeterea tibi videri dicis omnia et parum erecta; quo vitio carere eum iudico... .
dignitatem.
Adfer, quem Fabiano possis praeponere. Dic Ciceronem, cuius libri ad philosophiam pertinentes paene totidem sunt, |
| letter 102: ... loco posita sunt. At quae a dialecticis contra hanc opinionem dicuntur, segreganda fuerunt et ideo seposita sunt. Nunc, quia omnia exigis, omnia quae dicunt persequar, deinde singulis occurram.
Nisi aliquid praedixero, intellegi non... added by Schweighaeuser.
nostra tela mittuntur.
" Dicitis," inquit, " nullum bonum ex distantibus esse ? Claritas autem ... quisquam nec sibilum, licet omnia eius admiretur et laudet, bonum dicit, non magis quam sternumentum aut tussim. Ergo claritas bonum non est.
Ad summam dicite nobis, utrum laudantis an laudati bonum sit: si laudati
laudati Madvig; laudantis BA.
bonum esse dicitis, tam ridiculam rem facitis, quam si adfirmetis meum esse, ... aliud quam vox est, vox autem bonum non est." Cum dicunt
dicunt Lipsius; dicant BA.
claritatem esse laudem |
| letter 103: ... possunt fortasse evenire, sed possunt et non evenire ? Incendium dico, ruinam, alia, quae
incendium alia quae Pincianus; |
| letter 104: ... et quidem subrepentem. Iam manum mihi iniecerat. Medicus initia esse dicebat motis venis et incertis et naturalem turbantibus modum. Protinus ... corporis esse, sed loci morbum.
Hoc ego Paulinae meae dixi, quae mihi valitudinem meam commendat. Nam cum sciam
sciam... non
non later MSS.; in BA.
re dixit terribiles esse, sed visu, id est videri, non esse.
... corruptela, quam inmittere in deos, in patres, in rem publicam dictus est. Post haec carcer et venenum. Haec usque eo ... intacta BA.
concipiente iam civile bellum. Et hunc licet dicas non minus quam Socraten in servis se libertati addixisse,
in servis se libertati addixisse, suggested by Hense; inseruisse dixisse BA.
nisi forte Cn. Pompeium et Caesarem et |
| letter 105: ...
Quae observanda tibi sint, ut tutior vivas, dicam. Tu tamen sic audias censeo ista praecepta, quomodo si |
| letter 106: ... BA; after locus Eisele.
ius tibi extra ordinem dicerem; humanius visum est tam longe venientem non detinere.
... res, ut ait Lucretius. Omnia autem ista, quae dixi, non mutarent corpus, nisi tangerent; ergo corpora sunt. ...
Quoniam, ut voluisti, morem gessi tibi, nunc ipse dicam mihi, quod dicturum esse te video: latrunculis ludimus. In supervacuis subtilitas |
| letter 107: ... prodiderunt, alium calcaverunt, alium veneno, alium criminatione petierunt; quicquid dixeris, multis accidit. Deinceps quae multa et varia sunt, in ... sumus, quae ideo nulli querenda, quia paria sunt omnibus. Ita dico, paria sunt; nam etiam quod effugit aliquis, pati potuit |
| letter 108: ... traxerint aliquid necesse est, quod prodesset etiam neglegentibus. Attende, quid dicam: neglegentibus, non repugnantibus.
" Quid ergo ? ... res excipiant, sed ut verba, quae tam sine profectu alieno dicant quam sine suo audiunt. Quidam ad magnificas voces excitantur et transeunt in adfectum dicentium alacres vultu et animo, nec aliter concitantur quam solent ... non verborum inanium sonitus. Si quid acriter contra mortem dictum est, si quid contra fortunam contumaciter, iuvat protinus quae ... veluti soluta excitatur. Non vides, quemadmodum theatra consonent, quotiens aliqua dicta sunt, quae publice adgnoscimus et consensu vera esse testamur ... ; quanto magis hoc iudicas evenire, cum a philosopho ista dicuntur, cum salutaribus praeceptis versus inseruntur, efficacius eadem illa demissuri in animum imperitorum ? "
Nam," ut dicebat Cleanthes, " quemadmodum spiritus noster clariorem sonum reddit, cum illum |
| letter 109: ... salutem
An sapiens sapienti prosit scire desideras. Dicimus plenum omni bono esse sapientem et summa adeptum; quomodo... aget."
Illo
illo Windhaus; uno BA.
modo dicas licet non esse in melle dulcedinem: nam ipse ille, ... ratio perfecta, opus est ratione perfecta.
Prodesse dicuntur et qui media nobis largiuntur, pecuniam, gratiam, incolumitatem, alia in usus vitae cara aut necessaria. In his dicetur etiam stultus prodesse sapienti. Prodesse autem est animum secundum ... cum ad haec civilia et domestica venitur et, ut ita dicam, mortalia. In his sic illi opus est alieno consilio ... suadebit enim. Sed in illis quoque magnis ac divinis, ut diximus, communiter honesta tractando et animos cogitationesque miscendo utilis erit.
... quas moralis philosophiae voluminibus complectimur. Cogita, quod soleo frequenter tibi dicere, in istis nos nihil aliud quam acumen exercere. Totiens |
| letter 110: ... .
Attalum memini cum magna admiratione omnium haec dicere: " Diu," inquit, " mihi inposuere divitiae. Stupebam, ubi aliquid ex ... sunt habentibus quam fuerunt spectantibus.
Hoc itaque ipse mihi dico, quotiens tale aliquid praestrinxerit oculos meos, quotiens occurrit domus ... vis Iovem provocare nihil desiderantem."
Haec nobis Attalus dixit
After dixit later MSS. have natura omnibus dixit; om. BA.
; quae si voles frequenter cogitare |
| letter 112: ... rationem, non potest nutrire. " At cupit ipse." Noli credere. Non dico illum mentiri tibi; putat se cupere. Stomachum illi fecit luxuria; cito cum illa redibit in gratiam. "
Sed dicit se offendi vita sua." Non negaverim. Quis enim non |
| letter 113: ... ergo quae antiquos moverint, vel quae sint quae antiqui moverint, dicam,
Animum constat animal esse, cum ipse efficiat... res animal erit; multa animalia non erunt. Quare ? Dicam, si mihi accommodaveris subtilitatem et intentionem tuam.
Singula animalia... et animal sum et homo, non tamen duos esse nos dices. Quare ? Quia separati debent esse. Ita dico: alter ab altero debet esse diductus, ut duo sint. ... vero alterius membrum erit, non poterit videri aliud. Quare ? Dicam: quia quod aliud est, suum oportet esse et proprium ... ipsa unum animal est. Nemo in Chimaera leonem animal esse dixit aut draconem; hae partes erant eius; partes autem ... erant, et dissimilia essent et inparia; virtutes omnes, ut dicitis, pares sunt. Ergo non sunt animalia.
Nullum |
| letter 114: ... hominibus fuit oratio qualis vita.
Quemadmodum autem uniuscuiusque actio dicenti similis est, sic genus dicendi aliquando imitatur publicos mores, si
si later MSS.;...
2 virum later MSS.; utrum BA.
; dicam, quid illi aetas sua ignoverit, quid in illo sciens ... et poeticis, necessaria atque in usu posita vitare. Tam hunc dicam peccare quam illum: alter se plus iusto colit, alter ... paravit. Hoc Arruntius amare coepit; posuit illud omnibus paginis. Dicit quodam loco: " fugam nostris fecere." Alio loco: " Hiero, rex ... autem, quid sequatur, ubi alicui vitium pro exemplo est.
Dixit Sallustius: " aquis hiemantibus." Arruntius in primo libro belli Punici ait: " repente hiemavit tempestas." Et alio loco cum dicere vellet frigidum annum fuisse, ait: " totus hiemavit annus." Et |
| letter 115: ... pusillis occupatum.
Magnus ille remissius loquitur et securius; quaecumque dicit, plus habent fiduciae quam curae.
Nosti comptulos
... gratia auctoritas ! Nemo illam amabilem, qui non simul venerabilem diceret.
Si quis viderit hanc faciem altiorem fulgentioremque quam cerni |
| letter 116: ... , luxuria est.
Ergo intrantibus resistamus, quia facilius, ut dixi, non recipiuntur quam exeunt. " Aliquatenus," inquis, " dolere, aliquatenus timere ... Panaetius de amore quaerenti respondit, hoc ego de omnibus adfectibus dico. Quantum possumus, nos a lubrico recedamus; in sicco quoque |
| letter 117: ... non esse. Primum exponam, quid Stoicis videatur; deinde tunc dicere sententiam audebo.
Placet nostris, quod bonum est... , ut prosit; si facit, corpus est. Sapientiam bonum esse dicunt; sequitur, ut necesse sit illam corporalem quoque dicere.
At sapere non putant eiusdem condicionis esse. Incorporale est... nec facit quidquam nec prodest. ' " Quid ergo ? " inquit, " non dicimus, bonum est sapere ? " Dicimus referentes ad id, ex quo pendet, id est ad ... motum habet. Quod motum habet, corpus est. Speras me dicturum non esse aliud cursum, aliud currere, nec aliud calorem, ... ab illis divisio usque ad Stoicos venit. Qualis sit haec, dicam. Aliud est ager, aliud agrum habere, quidni ? Cum |
| letter 118: ... Quanti animi res est solum nihil petere, nulli supplicare, et dicere: " Nihil mihi tecum, fortuna. Non facio mei tibi copiam. ... ad se et adlicefacit,
adlicefacit Gronovius; adlicer B; adicer A.
veri simile est; subripit, sollicitat, adtrahit.
... Locus ipse me admonet, ut quid intersit inter bonum honestumque dicam. Aliquid inter se mixtum habent et inseparabile: nec ... vita completur, cuius contactu alia quoque bona fiunt.
Quod dico, talest: sunt quaedam neque bona neque mala, tamquam militia, ... finitionem reddiderunt: " bonum est, quod secundum naturam est." Attende, quid dicam: quod bonum, est secundum naturam; non protinus quod secundum |
| letter 119: ... salutem
Quotiens aliquid inveni, non expecto, donec dicas " in commune." Ipse mihi dico. Quid sit, quod invenerim quaeris; sinum laxa, merum lucrum... sit ergo, quod me delectaverit quaeris ? videtur mihi egregie dictum: sapiens divitiarum naturalium est quaesitor acerrimus. " Inani me,"
inani... ignota, in oceanum classes novas mittit et ipsa, ut ita dicam, mundi claustra perrumpit. Quod naturae satis est, homini non ... res suas ad naturalem modum coartare, hic ipse, quem circa dicimus, quem tu vocas pauperem, habet aliquid et supervacui.
At... et populo et fortunae subduximus,
subduximus later MSS.; subdiximus BA.
beatus introsum est.
Nam quod ad illos... divitiarum nomen invasit occupata paupertas, sic divitias habent, quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat. E contrario dicere solemus: |
| letter 120: ... diversa sunt, apud nos tantum divisa.
Quid sit hoc dicam. Bonum putant esse aliqui id,
aliqui id Buecheler and... Supervacuum iudico adicere, quid inter ista discriminis sit, cum saepe dixerim. Hoc unum dicam, nihil bonum nobis
nihil bonum nobis cod. Ottobon.;... .
Nunc ergo ad id revertor, de quo desideras dici, quomodo ad nos prima boni honestique notitia pervenerit. ... , sed tamquam usitato.
Quae sit haec analogia, dicam. Noveramus corporis sanitatem; ex hac cogitavimus esse aliquam et... sui tota.
Quomodo ergo hoc ipsum nobis apparuit ? Dicam. Numquam vir ille perfectus adeptusque virtutem fortunae maledixit, numquam ... quanta caecitate mens nostra sit !
Hoc quod futurum dico, cum maxime fit, et pars eius magna iam |
| letter 121: ... quibus litiges, Posidonium et Archidemum; hi iudicium accipient. Deinde dicam: non quicquid morale est, mores bonos facit.
Aliud ad... Superstitionem mihi excute. Doce leve esse vanumque hoc, quod felicitas dicitur, unam illi syllabam facillime accedere." Desiderio tuo satis ... quia si aliter moverint, dolorem sensura sunt. Ita, ut vos dicitis, coguntur, metusque illa in rectum, non voluntas movet." Quod ... usum sui rude est. "
Constitutio," inquit, " est, ut vos dicitis, principale animi quodam modo se habens erga corpus. Hoc ... erat quod opponis, si ego ab animalibus constitutionis finitionem intellegi dicerem, non ipsam constitutionem.
Facilius natura intellegitur quam enarratur; ... sensus est non satis dilucidus nec expressus.
" Dicitis," inquit, " omne animal primum constitutioni suae conciliari, hominis autem ... est, sibi quisque commissus est. Itaque, ut in prioribus epistulis dixi, tenera quoque animalia et materno utero vel ovo
ovo |
| letter 122: ... liberate adhuc spatium sit, si quis cum ipso, ut ita dicam, die surgat. Officiosior meliorque, si quis illum exspectat et ... hesterna graves crapula quam adpetere nox coepit. Qualis illorum condicio dicitur, quos natura, ut ait vergilius, sedibus nostris subditos e ... iners sagina subcrescit. At istorum corpora, qui se tenebris dicaverunt, foeda visuntur. Quippe suspectior illis quam morbo patientibus color ... vivis caro morticina est. Hoc tamen minimum in illis malorum dixerim. Quanto plus tenebrarum in animo est! Ille in se... silentia terris Incipit, idem Varus inquit: " Quid dicis ? Iam nox est ? Ibo et Butam salutabo." ... notius hac eius vita in contrarium circumacta; quam, ut dixi, multi eodem tempore egerunt.
Causa autem est ita... , " circa horam tertiam noctis flagellorum sonum. Quaero, quid faciat; dicitur rationes accipere. Audio circa horam sextam noctis clamorem concitatum; |
| letter 123: ... corpora, illic refrenemus.
Hoc nunc me existimas dicere, eos tantum perniciosos esse auribus nostris, qui voluptatem laudant, |
| letter 124: ... .
Nempe vos a manifestis beatam vitam initium sui capere dicitis."
Dicimus beata esse, quae secundum naturam sint. Quid autem secundum ... integrum. Quod secundum naturam est, quod contigit protinus nato, non dico bonum, sed initium boni. Tu summum bonum, voluptatem, infantiae ... pervenit.
Cacumen radicis loco ponis. Si quis diceret illum in materno utero latentem, sexus quoque incerti,
incerti...
sed inperfectum, iam potest bonum, sed non est.
Ita dico, Lucili: bonum non in quolibet corpore, non in qualibet ... magis quam in semine.
Hoc si dicas, aliquod arboris ac sati bonum novimus; hoc non est... .
ratio perfecta est.
Quod autem hoc bonum ? Dicam: liber animus, erectus, alia subiciens sibi, se nulli. Hoc |
|
|